İstanbul Sözleşmesinin Feshedilemeyeceği hk. İstanbul Barosu Açıklaması 20 Mart 2021

 

İstanbul Sözleşmesi, Cumhurbaşkanı Kararı ile Neden Feshedilemez ?

Kadına yönelik şiddet ve ev içi şiddetin önlenmesi, mağdurun korunması amacıyla hazırlanmış olan  “Kadına Yönelik Şiddetin ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi” 11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul'da imzaya açılmıştır.  Türkiye, İstanbul Sözleşmesini ilk imzalayan ve  ilk onaylayan ülke olmuştur.

Bir süredir hedef haline getirilen ancak 2 Mart 2021 tarihli İnsan Hakları Eylem Planı’nda kadına yönelik şiddetin önlenmesine ilişkin geniş düzenlemeler eklenmesiyle bu tartışmaların sona erdiği düşünülürken, 19 Mart gece saatlerinde Cumhurbaşkanı kararıyla İstanbul Sözleşmesi’nin feshedilmesi  Anayasa’nın birçok hükmüne aykırılık oluşturmaktadır.

İstanbul Sözleşmesi Cumhurbaşkanı kararı ile feshedilemez:

1. İstanbul Sözleşmesi, Anayasamızın 90. maddesine göre usulüne uygun olarak 24 Kasım 2011 tarihinde TBMM tarafından onaylanmış bir uluslararası Sözleşmedir. 6251 sayılı onaylamayı uygun bulma Kanunu uyarınca, İstanbul Sözleşmesinin “Yürütme tarafından feshedilmesi hakkındaki karar” YOK HÜKMÜNDEDİR.

Nitekim, 20 Mart 2021 tarih ve 31429 sayılı Resmi Gazetede görüldüğü gibi, “İstanbul Sözleşmesinin feshi hakkında karar” YASAMA BÖLÜMÜ başlığı altında KANUNLAR Bölümünde değil; YÜRÜTME VE İDARE BÖLÜMÜ başlığı altında “İl sınırlarının değiştirilmesi, acele kamulaştırma gibi” CUMHURBAŞKANI KARARLARI arasında yayınlanmıştır. “Yürütme yetkisiyle” kanun hükmünde olan onaylanmış bir uluslararası sözleşme feshedilemez. Dolayısıyla, iç hukukumuzda kanun niteliğinde olan bu Sözleşme ancak ve ancak yasama yetkisini elinde bulunduran Meclisin iradesi ile feshedebilir.

2. İstanbul Sözleşmesi şiddetle mücadele konusunda bir insan hakları sözleşmesidir.

Anayasamızın 104. maddesinde, ”temel haklar, kişi hakları konusunda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarılamaz” hükmüne yer verilmiştir.

İstanbul Sözleşmesi, insan hakları ihlali olan kadına ve aile içi şiddeti önlemek, mağduru korumak amacıyla TBMM tarafından kabul edilmiş bir uluslararası sözleşme olduğundan, bu konuya ilişkin bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarılamaz; çıkarılmış olsa dahi buna dayanarak bir yürütme yetkisi kullanılması YOK HÜKMÜNDEDİR.  

3. Ayrıca, 15.07 2018 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan  "Milletlerarası Andlaşmaların Onaylanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde" Cumhurbaşkanına Uluslararası Sözleşmeleri “feshetme yetkisi” verilmemiştir.

20 Mart 2021 tarih, 31429 sayılı Resmi  Gazetede yayınlanan 3718 sayılı kararda ise "sözleşmenin feshedildiği" belirtilmiştir. Bu karar yetki açısından da yok hükmündedir.

Sonuç olarak; 20 Mart 2021 tarih ve 31429 sayılı Resmi Gazetede görüldüğü üzere, “İstanbul Sözleşmesinin Feshedilmesi Hakkında Karara” Yasama Bölümünde değil; YÜRÜTME VE İDARE Bölümünde yer verilmesi YOK hükmünde olduğunun ilanı niteliğindedir. 

İstanbul Sözleşmesi’nin “Sözleşme’nin feshi” başlıklı 80. maddesine göre Sözleşme’nin feshedilebilmesi için Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne bildirimde bulunulması gerekmektedir. Sözleşme’nin feshi, bildirimin Genel Sekretere ulaşmasından itibaren üç aylık sürenin bitimini izleyen ayın birinci gününde yürürlüğe girecektir. Dolayısıyla 24 Kasım 2011 tarihinde TBMM tarafından onaylanan İstanbul Sözleşmesi yürürlüktedir.

Bir insan hakları ihlali olan kadına yönelik şiddet ve aile şiddetle mücadele için bütün kurum, kuruluş ve başta TBMM ve ülkeyi yönetenler İstanbul Sözleşmesini uygulamakla yükümlüdürler.

Anayasamızın açık hükümleri gözardı edilmemeli, Anayasa ihlal edilmemeli ve her ne kadar 20 Mart 2021 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanmış olsa da YOK HÜKMÜNDE olan “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesinin Türkiye Cumhuriyeti Bakımından Feshedilmesi Hakkında Karar” acilen geri çekilmelidir.

İstanbul Barosu olarak, bir insan hakları ihlali olan şiddetin önlenmesi amacıyla TBMM’de oybirliğiyle onaylanmış olan İstanbul Sözleşmesinin FESHEDİLMESİNİN YOK HÜKMÜNDE olduğunu ve İstanbul Sözleşmesine sahip çıkacağımızı, uluslararası sözleşmelerin eksiksiz bir şekilde uygulanıp hayata geçirilmesi için bu konunun takipçisi olacağımızı  ve mücadelemizi sürdüreceğimiz kamuoyuna duyururuz.

İSTANBUL BAROSU BAŞKANLIĞI