China's Belt and Road Project

Beijing’s Belt and Road Initiative Is Ambitious, Maybe Too Ambitious

By Aileen Torres-Bennett
Uploaded on June 29, 2017

In 2013, China introduced the Belt and Road Initiative (BRI), a grand vision of regional connectivity through infrastructure projects that would have global reach.
   At its base, BRI is an economic framework. But it is also President Xi Jinping’s signature foreign policy vision, aimed at building and strengthening ties with neighboring countries and increasing China’s role in Asia and its stature as a world leader.
The massive endeavor would finance the construction of roads, high-speed rail, bridges, power plants, pipelines, ports and other infrastructure projects in over 60 nations spanning Asia to Europe — to the tune of more than $1 trillion in investment. Just as the ancient Silk Road trade routes spread Chinese influence over a millennium ago, BRI (previously known as “One Belt, One Road”) would cement China’s rise as a global economic power at a time when the U.S. is turning inward.
It is an ambitious undertaking, one with enormous risks and rewards. It could offer China new markets and friends while promoting its brand of state-sponsored, no-strings-attached investment over the traditional Western development model that links aid to human rights and governance. But the investments could go down the drain in conflict-plagued, corruption-riddled nations, and not all governments have bought into the idea of a modern-day Silk Road that could strengthen China’s regional dominance.

BRI Basics
BRI’s objective is to build what China terms a land-based Silk Road Economic Belt and an ocean-based 21st-century Maritime Silk Road. The initial focus areas are Asia, Europe and Africa, but the initiative is open to all countries. By 2050, BRI aims to contribute 80 percent of global GDP growth, according to the McKinsey Global Institute.
 China will act as a lender to finance BRI projects, but it has also invited other countries to work as partners in financing, as well as multilateral institutions, such as the Asian Infrastructure Investment Bank. Germany’s Deutsche Bank has come on board with China Development Bank by agreeing to finance $3 billion in BRI projects.
 “Functionally, the initiative aims to improve hard infrastructure, soft infrastructure, and even cultural ties,” wrote Christopher Johnson, Matthew Goodman and Jonathan Hillman of the Center for Strategic and International Studies in a May 9 brief. “Geographically, it includes roughly 65 countries comprising about 70 percent of the world’s population. Economically, it could involve Chinese investments approaching $4 trillion. The scope and scale of the initiative are somewhat elastic, but all signs point to an ambitious and consequential endeavor: a future where all roads lead to Beijing.”


Economic Drivers
There are several drivers behind Belt and Road. One is the economic divide between western and eastern China. The western part of China has lagged behind in economic development compared to eastern China, where there is much higher GDP per capita and extensive infrastructure, explained Sean Miner to The Diplomat. Miner was previously the China program manager at the Peterson Institute for International Economics and is currently the associate director of the China – Latin America Initiative at the Atlantic Council. China also seeks to facilitate economic development in western China to try to stabilize the troubled autonomous region of Xinjiang in the northwest, where there are disaffected minority groups, Miner said.
 Despite uneven domestic development, China’s economy is among the largest in the world. The World Bank named China as the largest contributor to world growth since the global financial crisis of 2008.
With China’s rise as an economic power has come the problem of overcapacity.
“On the supply side, financing overseas infrastructure makes sense for China because the country has excess savings,” David Dollar, a senior fellow in the John L. Thornton China Center at the Brookings Institution, wrote in an email. “China has over-invested at home and created problems of excess capacity in infrastructure, housing and industry. There are fewer good investment opportunities in China now, so it makes sense for them to invest more abroad.”
 BRI serves as a vehicle for China to export its excess industrial capacity (in the form of steel, cement, aluminum, etc.), while channeling investment to its poorer western provinces.
Alongside China’s internal economic drivers for BRI is the very real, very large need for infrastructure in Asia. The Asian Development Bank reports that Asia will need to invest $26 trillion from 2016 to 2030, or $1.7 trillion per year, if the region is to maintain its growth, lift more people out of poverty and deal with climate change. Without climate change mitigation and adaptation costs, $22.6 trillion will be needed. Of the total climate-adjusted investment needs from 2016 to 2030, $14.7 trillion will be for power and $8.4 trillion for transport.


Geopolitical Strategy
Beyond basic economics, BRI is a statement by China on global leadership. China seeks to pave the way for greater regional connectivity and position itself as a world power that rivals the U.S.
“China became increasingly frustrated with U.S. leadership of the international economic system,” Carla Freeman, director of the Foreign Policy Institute and a professor of China studies at Johns Hopkins, told The Diplomat. “Principally, we can look at the Asian financial crisis in the late ’90s, then followed by the crisis in 2007, 2008, and that really, for the Chinese, signaled that the U.S. was demanding from China to be a responsible power, but the U.S. was irresponsible because our financial policies were not designed with global financial stability in mind. China has been looking for ways to secure its interests by designing resilience into the international system.”
Belt and Road is also a counterpoint to President Barack Obama’s “pivot” to Asia strategy, which included the Trans-Pacific Partnership, a trade agreement that left out China. BRI is China’s way of asserting itself, but with a soft edge, offering financial and economic support around the world.
Now that Donald Trump is president, BRI is a way for China to step forward as the U.S. steps back from international commitments.
“I’m struck by the fact that traditional leaders of globalization since World War II, the U.S. and the U.K., are consumed by their own domestic challenges right now. China sees its opportunity,” Jonathan Hillman, director of the Reconnecting Asia project at the Center for Strategic and International Studies, told The Diplomat. “It’s filling a void. You see that in Xi’s comments at Davos earlier this year, talking about an open system and the importance of free trade.” Belt and Road is China’s idea of globalization 2.0., he said.


The Role of Pakistan
The most prominent manifestation of BRI is the China-Pakistan Economic Corridor, which comprises infrastructure projects throughout Pakistan such as power plants, roads and ports. Deloitte reports that the corridor is valued at $45 billion, and experts say the total continues to rise.
“This is very much a strategic relationship in that China wants to maintain Pakistan as its very good ally. But, also, Pakistan can help strategically because of its location,” said Miner. “It’s connected to the western part of China, and it can help facilitate development of the western part of China. Facilitating this corridor through Pakistan helps the western region export more and helps have access to energy. Using a port in Pakistan cuts off shipping time.”
The corridor will pass through the Gilgit-Baltistan province in north Pakistan, which will connect Kashgar in Xinjiang to the rest of the world through the Gwadar Port in south Pakistan. China has naval security interests in Gwadar, and the port could be a bulwark against instability in the South China Sea, where China is in dispute with several countries over territory. The South China Sea is also where the narrow Strait of Malacca is located, a critical shipping lane for Chinese oil that in theory could be blockaded by India, the U.S. or other nations during a conflict.
“A lot of China’s trade goes through the South China Sea. They see that as a vulnerable area. That’s why the Pakistan Corridor comes in handy. It gives them a way to ship out through Pakistan if there’s trouble in the South China Sea,” said Miner.
But Pakistan comes with its own set of headaches for the Chinese, including warring political and military factions, instability and rampant corruption.
Moreover, India is unnerved by the China-Pakistan Economic Corridor because it worries that it will involve Kashmir, the contested territory between India and Pakistan. India’s disapproval, however, is not enough to stop the infrastructure projects that are well underway.

Political, Practical Challenges
India is not the only country skeptical of the initiative — and China’s underlying intentions. “While countries welcome Beijing’s generosity, they are simultaneously wary of its largesse,” wrote Paul Haenle, director of the Carnegie-Tsinghua Center for Global Policy based in Beijing, in a May 9 Carnegie brief. “As was made clear in Xi’s speech inaugurating the initiative, countries along its routes should be connected not just by roads and rails but by political aims. China’s growing influence is a concern for nations whose political interests do not always align with Beijing’s.”
He added that for developed nations, “it is impossible not to view the BRI through a geopolitical lens — a Chinese effort to build a sphere of influence. There is an inherent duality in many BRI infrastructure projects, from foreign ports to dams. While ostensibly a commercial or soft power venture, the resulting infrastructure could have dual-use applications that would allow China to enhance its hard power projection.”
Beyond its lofty political aims, however, China’s vision of One Belt, One Road may have problems even getting off the ground. BRI is incredibly ambitious in its goal of interconnectedness in Asia and beyond, but it is a loose network of sprawling projects still in its infancy. Whether BRI will be successful depends on the implementation of those projects.
“It’s up to the countries themselves what will happen,” Yukon Huang, a senior fellow with the Asia Program at the Carnegie Endowment for International Peace, told The Diplomat. “If they know exactly what they want, then they can move very quickly.”
In general, infrastructure projects are problematic anywhere in the world. “They’re usually over cost, delayed and don’t deliver what’s promised,” said Hillman. “This happens in the best business environment. Those challenges are even bigger in the developing world. Implementation is going to depend on the ability to address those risks. It depends on the partners.”
Beijing is no doubt aware that it is taking a huge gamble in places such as Pakistan, where the Chinese expect to lose 80 percent of their money, according to one estimate by the consultancy firm Gavekal cited by The Economist. But the government appears willing — and financially able — to absorb short-term losses to achieve long-term gains.
Conversely, the need is deep for infrastructure projects in developing countries, making Chinese offers of financing very attractive. The problem of unpayable debt, however, could loom large down the line.
“When the numbers start to get big, that’s when it’s concerning. For example, Laos is pursuing a railway more than half its GDP with China’s financing,” said Hillman.
“Very likely, a percentage of these projects will not work out. What happens with the debt? The larger the numbers, the more concerning it is,” he said.
Development of the China-Pakistan Corridor is moving quickly, which has set off alarm bells within the IMF as Pakistan racks up debt to finance projects, Hillman added.
Chinese financing often also requires that Chinese construction companies do the work using Chinese goods. “Most of these companies are state-owned enterprises in China. They’re plagued with overcapacity in steel and aluminum,” said Miner. One way to increase the demand for steel is to build railroads. “These projects will help to get some of these companies in a better position financially. A lot of them took on a lot of debt in the last 10 years, and revenues are now stagnating, if not going down.”
Because of the high probability of Chinese companies taking over BRI projects, Europe wants transparency in the bidding process for construction projects.
“I think you’ll see pushback from European countries that have different standards on this,” said Freeman. “If they’re engaging and competing, there are going to be strains between the Chinese and these countries insisting on high standards like transparency.”
This clash of standards has become evident in the controversial BRI railway that was to be built between Belgrade, Serbia, and Budapest, Hungary. The European Commission put the plans on hold to investigate whether the finances and bidding process hold up to EU law.
On top of the transparency issue are questions on the political and environmental ramifications of projects. For instance, it’s possible that China could partner with an authoritarian regime to build and protect infrastructure. As for environmental practices, Chinese firms generally do not have good reputations. If BRI is to go beyond China’s yard and be a win-win for all involved, as China is saying it would like BRI to be, then Chinese interests will have to be tempered by high standards for infrastructure and industry best practices.
Competing interests between countries, and between businesses interested in participating in BRI, will require coordination, which ultimately is the biggest challenge facing the Belt and Road Initiative. It’s a behemoth concept that will be fleshed out one project at a time, potentially involving 65 countries, in China’s estimate. There is no governing structure for BRI projects, so there is a lack of coordination from the start.
This lack may lead to overlapping efficiency, Miner pointed out. “There’s not much grand coordination. If you’re building a train in Southeast Asia, there may be other companies doing other projects that may overlap,” he said. “Coordination is uncertain. What’s the grand scheme of things?”
It’s early days for BRI, so the world has yet to see what Xi’s grand idea will yield.
“I think as it moves ahead, it will create as many strains in bilateral relations as it brings countries together,” said Freeman. “It’s a very complex, very difficult vision.”

---

About the Author

Aileen Torres-Bennett is a freelance writer in Washington, D.C.

Heybeliada İnönü Evinde Lozan Kutlaması ( 24 Temmuz 2017)

Lozan Antlaşmasının 94ncü yıldönümü İsmet İnönü'nün Heybeliada'daki Evinde bugün ( 24 Temmuz 2017) kutlandı.
Saat 17'de başlayan anma toplantısında, sırasıyla, İsmet İnönü'nün kızı Özden Toker, ÇYDD başkanı Prof.Dr. Aysel Çelikel, Adalar belediye Başkanı Atilla Aykaç ve Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen konuşmalar yaptılar.
Özden Toker, "biraraya gelmemize her zamandan fazla ihtiyaç var" dedikten sonra bahçede boş yer bırakmayan dinleyicilerin coşkun al...kışlarıyla karşılanan şu sözlerle konuşmasını sürdürdü: "... yakın geçmişte sulh içinde yaşıyorduk. Öyle değil mi? Ne mutlu Türküm diyene diyorduk Öyle değil mi?"
Özden Toker, konuşmasında İnönü Müzesinin yoğun isteklere yanıt vermek üzere yıl boyunca pazartesi günleri dışında her gün açık kalacağını söyledi ve Eskişehir'deki Kurtuluş Müzesinden övgüyle bahsetti.
Prof.Dr. Aysel Çelikel, konuşmasında Sevr haritasının hiç unutulmaması lazım geldiğini vurguladı ve sözü siyasal iktidarın müfredat değişikliğine getirerek şu görüşü dile getirdi: " İktidar müfredatta değişiklik yapabilir, ancak tarihte değişiklik yapılamaz."
Aysel Çelikel, Lozan Antlaşmasının bağımsızlığımızı tescil eden hukuki bir senet olduğunu belirtti ve bu Antlaşmayla aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti'nin insan haklarına, hukuka saygılı laik ve demokratik yaşam projesinin çizildiğini vurguladı.
Adalar Belediye Başkanı Aykaç, Lozan'ın açtığı yolda Mustafa Kemal Atatürk'ün kurduğu çağdaş devletin ne yazık ki bugün saygınlığını kaybetmek üzere olduğunu ifadeyle, sözlerini asla karamsar olmayacağız diye sürdürdü.

Yılmaz Büyükerşen, öteden beri yapılan yanlış bilgilendirmelere değinerek, Oniki adanın 1912 Uşi anlaşmasıyla İtalyanlara verildiğini, Ege'deki adaların ise Balkan savaşları sonunda Yunanlılara bırakıldığını anlattı ve Lozan Antlaşmasında Kıbrıs'la ilgili bazı hükümleri de açıkladı. İsmet Paşa'nın ilk diplomasi deneyimini Mudanya Konferansında yaptığını belirten Büyükerşen, Mudanya'da karşımızda Yunanlı değil, İngiliz, Fransız ve İtalyan delegelerin / komutanların yer aldığını anımsattı ve İngiliz başdelegesi general Harington'un 10 Ekim 1922 tarihli pek bilinmeyen bir mektubunun içeriğini açıkladı. Lord Curzon'a ulaştırılmak üzere kaleme aldığı bu mektupta, general Harington'un İsmet paşa'nın kişiliği ve karakteri hakkında ilginç gözlemlerde bulunduğu anlaşılıyor.
Yılmaz Büyükerşen ve ondan önce konuşan Aysel Çelikel, Lozan Konferansında İsmet Paşa başkanlığındaki murahhas heyetin başarısının, İstanbul, Boğazlar, Trakya ve İzmir düşman işgali altındayken elde edildiğini, bunun da olağanüstü bir durum olduğunu vurguladılar.
Anma toplantısında, bazı yeni ve eski milletvekilleri, emekli öğretim üyelerinin de aralarında bulunduğu çoğunluğu kadınlardan oluşan seçkin bir dinleyici topluluğu hazır bulundu.
Not: Bu bilgi notu Önder Özar tarafından hazırlandı.

Vasilis Dimitriadis'in kitabı: Atatürk'ün doğduğu ev "Bir evin hikayesi"

Yunanlı tarihçi Vasilis Dimitriadis'in, Yunanistan'daki arşivleri tarayarak titiz bir çalışma sonucu 2010 yılında (80 yaşındayken) meydana getirdiği " Bir Evin Hikayesi, Selanik'teki Mustafa Kemal Atatürk'ün evi ve Ailesi hakkında Türkçe ve Yunanca Belgeler" adlı çalışması, altı yıllık bir gecikmeyle de olsa, Türk Tarih Kurumu tarafından basılmış bulunuyor.

 Değerli meslektaşım, Büyükelçi (E) Rafet Akgünay tarafından iletilen bilgi notunu, teşekkürlerimle aşağıda sunuyorum.

Yunan tarihçi Vasilis Dimitriadis, 1955-1984 yılları arasında Selanik’te bulunan Makedonya Devlet Arşivi’nin müdürlüğünü yapmış, Girit Üniversitesi’nden emekli olmuş 86 yaşında bir tarih profesörü.
2010 yılında 80 yaşındayken Yunanistan’daki arşivleri didik didik tarayarak yazdığı “Bir Evin Hikâyesi; Selanik’teki Mustafa Kemal Atatürk’ün Evi ve Ailesi Hakkında Türkçe ve Yunanca Belgeler” adlı çalışması Türk Tarih Kurumu tarafından altı yıl sonra basıldı. Aslında 6 yıllık bir gecikmeyle basıldı demek daha doğru.
Çünkü, Dimitriadis 2010 yılında kitabını yazdıktan sonra Selanik’teki Türkiye Konsolosluğu’na teslim etmiş, konsolosluk kitabı ve belgelerin yer aldığı cd’leri Dışişleri Bakanlığı’na, onlar da Türk Tarih Kurumu’na göndermiş. Kitap tarih kurumunun bilirkişileri, çevirmenler, sebebi belirsiz düzeltme talepleri ile altı yıl bekledikten sonra nihayet geçen yıl yayınlanabildi.
Gecikmenin sebebi meçhul. Ama üzerine az şey yazılmış bu kitap sayesinde ilk defa Atatürk hakkında “1881 yılında Selanik’te doğmuştur. Annesi Zübeyde Hanım, babası Ali Rıza Efendi’den” daha fazla şey biliyoruz artık.
Profesör Dimitriadis, Selanik Ahmed Subaşı Mahallesi Numan Paşa Sokak No: 6’daki meşhur Pembe Ev’in arşivlerde izini sürerken sadece evle ilgili değil, Atatürk ve ailesi hakkında da ilk defa ortaya çıkan ve bugüne kadarki pek çok şehir efsanesini bitirecek belgelere ulaşmış.
Öncelikle bugün Selanik’te hâlâ Atatürk’ün doğduğu ev olarak ziyaret edilen ama bazı yerlerde “aslında o Atatürk’ün evi değil, sonradan ona yakıştırılmış” denen ev gerçekten Mustafa Kemal’in doğduğu ev.
Evin bulunduğu semt Selanik’te Türklerin yaşadığı Bayır adı verilen bölge. Semtin adı Rumeli Beylerbeyi Koca Rasim Paşa’nın yaptırdığı camiden geliyor. Evin bulunduğu bölgede oturan erkekler genelde kereste işiyle meşguldüler.
Bu erkeklerden birinin adını iyi biliyoruz; Ali Rıza Efendi. Çocukluğumuzda okul köşelerindeki tek kare resmi dışında ilk defa bu kitapla Ali Rıza Efendi’yi biraz daha yakından tanımış oluyoruz. Kitaptaki emlak kayıtlarına göre onun da mesleği “Keresteci”. Ama daha ilginci kayıtlarda ilk kez Ali Rıza Efendi’nin 18. yüzyıla kadar uzanan şeceresi yer almakta. Şecereye göre Ali Rıza Efendi’nin babasının, yani Mustafa Kemal’in büyükbabasının adı Ahmed. Ali Rıza Efendi’nin büyük babasının adı ise Mustafa. Yani Mustafa Kemal’e dedesinin adı verilmiş.
Kayıtlarda Zübeyde Hanım’ı da daha yakından tanımamızı sağlayan bilgiler var. Zübeyde Hanım’ın ailesi o çağa göre nadir olan kadınların iyi eğitim aldıkları bir aile. Babasının adı Ömer, eşinin adı Halil olan büyükannesi Emine, “Molla” sıfatıyla kayıtlarda yer alıyor. Bu dinî eğitim almış kadınlara verilen bir sıfat. Teyzesi Fatma da “Molla” olarak geçiyor. Zübeyde Hanım’ın annesinin yani Mustafa Kemal’in anneannesinin adı Ayşe, babasının yani Mustafa Kemal’in büyükbabasının adı ise Feyzullah (Onun babasının adı da İbrahim)
Zübeyde Hanım’ın meşhur kargaların kovalandığı çiftlik hikâyesinde geçen kardeşi, yani Mustafa Kemal’in dayısının adı ise Hüseyin Ağa. 1899’dan önce öldüğü dışında hakkında fazla bilgi yok…
Farsça “kasımpatı” anlamına gelen çok sık kullanılmayan bir isme sahip olan Zübeyde Hanım’ın belgelerde şahsi mührü de var. Mühürde “cüllat-i güldar-i Zübeyde” yazılı. Yani “İçinde kasımpatı çiçekleri olan palmiye yapraklarından yapılmış sepet.”
Kitaptaki belgelere göre 1875 yılından önce yapıldığı tespit edilen Pembe Ev’in ilk sahibi Ferhad oğlu İskender’dir. Evin üç el değiştirdikten sonra 1877 yılının Aralık ayında Hatice Zarife tarafından 52/72’lik hissesi Keresteci Ahmed oğlu Ali Rıza’ya satılır. Geri kalan hisseleri ise Mart 1878’de Feyzullah kızı Zübeyde alır. Kayıtlarda Zübeyde Hanım’ın eşinin adıyla değil de babasının adıyla geçmesinin sebebi evi satın aldıklarında belki evlenmemiş, belki nişanlı olmaları ya da kayıtlarla ilgili bir sorun olabilir. Ama 1878’de ev toplamda 13.500 kuruşa Ali Rıza Efendi ve Zübeyde Hanım çiftinin olmuş. Belediyeden bir mimarın gelip ölçülerini aldığını yine kitaptaki emlak kayıtlarından öğrendiğimiz ev, dokuz oda bir mutfaktan oluşan büyük bir konak ve 341 m2’lik bir arsa üzerine kurulu. Üç yıl sonra 1881’de bu evde Mustafa dünyaya gelecek ve sekiz yıl bu evde yaşayacaktır.
Yine kayıtlardan Ali Rıza Efendi ve Zübeyde Hanım’ın evlerinin hemen yanında beş odalı başka bir ev daha inşa ettirdiklerini de öğreniyoruz. Hatta bu mülkleri daha sonra aralarında paylaştırmışlar ama paylarını ortak kullanmaya devam etmişler. Ta ki 1887’ye kadar...
1887 yılında yani Mustafa Kemal 6 yaşındayken Ali Rıza Efendi hayatını kaybeder. Tam ölüm tarihi ve ölüm nedeni kayıtlarda mevcut değil ama mirasının “şeri mahkeme” tarafından tasdik edildiği 13 Nisan 1877’den önce vefat ettiği kesin. Keresteci Ali Rıza Efendi’nin mirası eşi, oğlu Mustafa ve kızları Makbule ile Naciye arasında bölüştürülmüş. Atatürk’ün az bilinen kız kardeşi Naciye’nin adı ise en son Ocak/Şubat 1888’de emlak kayıtlarında geçmiş. Kitaba göre muhtemelen bundan kısa bir süre sonra hayatını kaybetmiş.
Ali Rıza Bey’den kalan miras ailenin o günlerde maddi olarak zor günler geçirdiğini gösteriyor. Defni için 500 kuruş harcanan Ali Rıza Efendi’den Zübeyde Hanım’a 751 kuruş, oğlu Mustafa’ya mirasın yüzde 44’ü olan 1.929 kuruş ve iki kızına da 964’er kuruş kalmış. Tabii bir de ederi 35.010 kuruş olan bir ev. Ama kayıtlarda Ali Rıza Efendi’nin Selanik’teki “Stambul Çarşısı” esnaflarından Nuri Efendi’ye 28.800 kuruş borcu olduğu görülmekteydi. Nuri Efendi mahkemeye başvurarak Ali Rıza Efendi’nin, borca karşılık evini rehin olarak verdiğini iddia eder ve Pembe Köşk’ü ister. Mahkemede Zübeyde Hanım bu borcu inkâr eder. Mahkeme kayıtlarındaki belgede Nuri Efendi’nin bariz şekilde sarhoş olduğu ve mahkemeye sunduğu belgenin bağlayıcı olmadığı yazmaktadır. Sonunda mahkeme evin Zübeyde Hanım’da kalmasına karar verir. Ama Zübeyde Hanım eşinin vefatından kısa bir süre sonra küçük evi satar, büyük evi de rehin vererek Mustafa ve Makbule’yi yanına alıp Selanik yakınlarındaki Langaza’daki ağabeyi Hüseyin Ağa’nın yanına taşınır. Ama Mustafa’nın iyi bir eğitim sürmesini isteyen Zübeyde Hanım, onu yine Selanik’teki evlerine yakın teyzesi Fatma Molla’nın yanına gönderir. 1899’da annesi vefat eden Zübeyde Hanım’a teyzesinin oturduğu bu ev miras kalır. Ardından daha küçük bir eve geçerler, 1906’da aile tekrar Pembe Köşk’e döner. Bu arada 1908’de artık bir subay olan Mustafa Kemal’in de aynı mahalleden iki ev aldığını öğreniyoruz. İlginç detaylardan biri de Zübeyde Hanım’ın ikinci eşi Ragıp Abbas. Günün sonunda Selanik kaybedilince Zübeyde Hanım, üç evini bırakarak İstanbul’a gidiyor. Ama ikinci eşi Ragıp Abbas Selanik’te kalıyor. Evlerin mülkiyeti için dava açıyor ama kaybediyor. Evler önce terk edilmiş mallar olarak tescilleniyor, sonra başkalarına satılıyor. 1933 yılında Selanik Belediye Meclisi Pembe Evi satın alarak Atatürk’e hediye ediyor. Aslında satın aldıkları evin Zübeyde Hanım’ın mülkü olduğunu bilmeden... Kitap bir polisiye gibi bu evlerin izini sürüyor. Ama bence en dikkat çekici yeri Ali Rıza Efendi’nin mirasında bir miktar parası ve ev dışında sıralanan kalemler:
45 kuruş değerinde 6 sof ceket ve bir yelek
20 kuruş değerinde 1 köhne pantol
40 kuruş değerinde 1 palto
20 kuruş değerinde 1 sandık
5 kuruş değerinde Lügat-i Osmani
10 kuruş değerinde Miftah’ul Kulub
Mirastaki son maddede duralım. Miftah’ul Kulub yani “Kalplerin Anahtarı”, Abdülkadir Geylani’nin 15. göbekten torunu Muhammed Nuri Şemseddin Nakşibendi’nin (1801-1863) yazdığı hâlâ daha basılan ehl-i tariklerin en çok rağbet ettiği, tarikat yoluna girenlere okutulan popüler kitaplardan biri. Şöyle başlıyor:
“Bu eserin derlenip yazılmasına kalkmaya ve başlamaya sebep olan durum şudur: Hicrî 1259 (M. 1843) yılı rebiülâhir ayında, kendi hücremizde teveccüh halindeydik. Bu hâlde bulunduğumuz sırada; Enbiyanın Sultanı Evliyanın Asfiyanın Müttakilerin Baş Tacı Efendimiz Hazretleri zuhur etti. Allah, ona. salât ve selâm eylesin.
Bu hiçbir şey hükmünde olan kula; ihsan, mürüvvet, lütuf ile şöyle buyurdu:
-Nuri, evlâdım, vakitler bir başka oldu. Âşık, sadık, mana yüzünü görmeyi isteyen ümmetlerim; esenlikle yollarını bulup hoşnutluk yoluna bel bağlayarak vuslat sırrına nail olsunlar.
Sofilerden bazısı da; arada vasıta olmadan takvası üzere giderek, yollarını düzeltmek için özlerine bir kabiliyet gelsin. Zira, bir alay kimseler vardır ki; ehlullah kisvesini giymiş, kemer bağlamış, başına taç giymiş, şeriatıma da itibar etmemiş durumdadır. Geçen hâlinden ve tecellisinden söz ederek; ehlullahın yazdıkları risalelerden ve şiirlerden ezberleyip meclis meclis gezip o hâllerden dem vururlar...”
Mirasında çocuklarına bir Osmanlıca sözlükle birlikte bu kitabı bırakan keresteci Ali Rıza Efendi’nin de ehl-i tarik olduğunu (Kadiri ya da Nakşi) tahmin edebiliriz. Mustafa Kemal ise 1925 yılında bu kitabı okuyanların tekke ve zaviyelerini kapatmıştı. Muhtemelen bu kitap da uzun yıllar yasaklı kitaplar listesinde yer aldı. Bu başlangıcı yüzünden çokça eleştirilen kitabın ancak 1976 yılında Latin harfleriyle basılması bunu gösteriyor. Yine de emin değiliz.
Babasından miras kalan kitap hâlâ kütüphanesinde mi diye merak edip Anıtkabir sitesindeki Atatürk’ün kitapları bölümüne bakarsanız, benim gibi bulamayabilirsiniz. Belki de depodadır.
Ama Vasilis Dimitriadis’in “Bir Evin Hikâyesi” muhakkak kitaplığınızda olmalı. Kitabı okurken, borç içindeki keresteci babasından az bir parayla birlikte bir tasavvuf kitabı miras kalmış, dedesi Mustafa’nın adını taşıyan, iyi bir dinî eğitim almış güçlü bir annenin himayesinde yetişmiş Mustafa Kemal’in şahsında bütün bir 200 yıllık sorunlar, travmalar gözlerinizin önünden geçiyor. Mustafa Kemal, 23 Nisan 1920’de Meclis’i açarken arkasındaki levhada Şûrâ suresinin 38. âyeti asılıydı:
“Ve emruhum şûrâ beynehum”... Orada emredildiği gibi işlerimizi hâlâ istişare ile yürütmeye, daha çok konuşmaya, birbirimizi anlamaya ihtiyaç var. Çünkü ortak bir hikâyenin çocuklarıyız..

Büyükelçi Kamuran Gürün'ü (R) rahmetle anıyorum.

Büyükelçi Kamuran Gürün’ü  aramızdan ayrılışının ( 20 Temmuz 2004)  13ncü yıldönümünde saygı ve şükranla anıyorum.

Kamuran Gürün  Dışişleri Bakanlığı’nın Devlet yönetimindeki ağırlığını bugünkünden  çok  daha fazla hissettirdiği 1960-1980’li yıllarda, önemli bir diplomat/bürokrat olarak temayüz etti ve Bakanlığın en yüksek idari kademesi olan Müsteşarlığa (1980)kadar yükseldi.  Anılarında ayrıntılı olarak anlattığı bir “tatsızlık” nedeniyle 1982 yılında kendi  isteğiyle emekli oldu. Emeklilik döneminde  kitapları, üniversitelerde verdiği dersler, konferanslar, gazete ve dergilerde yazdığı makaleler, yazılar ve benzer etkinliklerle çok yararlı katkılarda bulundu.

Büyükelçi Gürün, emekli olduktan sonra 1983-1995 döneminde Türk Tarih Kurumu asli üyeliğiyle onurlandırıldı, 1984-86 yıllarında TRT Yüksek Kurulu başkanlığı yaptı, 1986 – 89 yıllarında Güneş gazetesinde, 1989 -94 yıllarında Hürriyet gazetesinde dış politika ve güncel uluslararası sorunlar hakkında yazılar yazdı.

Büyükelçi Kamuran Gürün’ün hizmetlerini iki ana başlık altında incelemek  isabetli olur.

1948 yılında Dışişleri Bakanlığına katılan Kamuran Gürün,  1963 yılında henüz  Büyükelçi olmadan Genel  Sekreter Ekonomik İşler Yardımcısı oldu, bu sürede aynı zamanda Bakanlıklararası İktisadi İşbirliği Genel  Sekreterliğini  de üstlendi. 1967 yılında Bükreş Büyükelçisi, 1970’de Paris OECD Daimi Temsilcisi, 1972’de Atina Büyükelçisi  görevlerinde bulundu. 1978’de CENTO Genel  Sekreteri, 1980’de Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı (Genel Sekreterlik makamı 12 Eylul askeri yönetimince Müsteşarlık olarak değiştirilmişti.) olarak görev yaptı .

Büyükelçi  Kamuran Gürün’ün emekli olduktan sonraki  çalışmaları ayrı bir başlık altında ele alınmalı. Bu dönemde yazdığı anılar ve diğer kitaplar,  yakın dönem diplomasi araştırmalarında yararlı kaynaklar olarak yer aldı.. Dışişleri Bakanlığının başarılı meslek memurlarından Büyükelçi Ali Engin Oba –ki emeklilik sonrasında profesör unvanını da kazanmış bulunuyor – Kamuran Gürün’ün bu yönünü Nisan 2017 ayında Ankara’da Türk Tarih Kurumu’nda verdiği konferansta ayrıntılı olarak anlattı.

Kamuran Gürün’ün diplomasi tarihi yazımıyla ilgili en önemli çalışmasının, Türk Tarih Kurumunca bastırılan “ Ermeni Dosyası” olduğu  kabul edilmektedir. Büyükelçi Gürün’ün bu ayrıntılı çalışmasının,Türkiye’de Esat Uras’ın kitabından sonra Ermeni sorunuyla ilgili başucu niteliğinde bir  eser olduğu söylenebilir. Gürün’ün “Ermeni Dosyası” İngilizce ve Fransızca’ya da çevrildi. Kitabın Fransızca nüshası basıldıktan kısa süre içinde Fransa’daki militan Ermeni odaklarınca satın alınmak suretiyle piyasadan çekildi, yeniden bastırılması ise, Ermeni örgütlerinin baskısı nedeniyle, yayınevi  tarafından kabul edilmedi.

Büyükelçi Gürün’ün başta, üç cilt (Akıntıya Kürek, Bükreş, Paris, Atina Büyükelçilik Anıları, Fırtınalı Yıllar) halinde derlediği anıları olmak üzere, Türk –Sovyet ilişkileri (1920 – 1953), Dış İlişkiler ve Türk Dış Politikası, Savaşan Dünya ve Türkiye, Türkler ve Türk Devletleri Tarihi başlıklı kitapları Türk diplomatlarının yazdığı ve yazmayı sürdürdüğü kitaplar havuzuna önemli bir katkı oluşturmakta.

Ben, Dışişleri Bakanlığına Şubat 1964’de girdim. Altı aylık aday meslek memurluğundan sonra Kamuran Gürün’ün oluruyla II.İktisat Dairesi Genel Müdürlüğüne(Uluslararası Ekonomik İlişkiler) atandım.Genel Müdür Elçi Nazif Cuhruk (R) beni  FAO ve Dünya Gıda Programı konularıyla görevlendirdi. Kamuran Gürün, kendisine bağlı tüm meslek memurlarının katılımıyla aylık toplantılar düzenler ve Türkiye’nin  ekonomik sorunlarını, özellikle sürdürülebilir kalkınma, ödemeler dengesi ve Avrupa Ekonomik Topluluğu (bugünkü AB)  konularını  masaya yatırır ve tartışma açardı. Bu uygulamanın çalışmalarımızı teşvik edici ve bilgilendirici etkisini  anımsıyorum. 1967 sonbaharında dış göreve atandım. Daha sonra,  1974 Eylul ayında ( Temmuz 1974 Kıbrıs Barış Harekatından hemen sonra) Atina’ya  tayinim çıktı ve iki yıla yakın yeniden Büyükelçi Kamuran Gürün ‘ün maiyetinde çalışmak fırsatını elde ettim. Yıllar geçtikten ve emekli olduktan sonra,Kamuran Gürün’ün, yoğun işleri arasında isim vermediği  bazı meslek memurlarının kararnameleri  ile yakından ilgilendiğini ve en yüksek düzeyde girişimlerde bulunduğunu anılarından öğrenmiş bulunuyorum. Bu meslek memurları arasında bulunmam nedenile  kendisini şükranla yad’etmek istiyorum.

Büyükelçi ve Dışişleri eski Bakanı  İlter Türkmen,  Büyükelçi Kamuran Gürün’ün vefatından sonra Hürriyet gazetesindeki köşesinde kaleme aldığı yazıda, Gürün’ü “olağanüstü yetenekli bir diplomat ve aynı zamanda bir tarihçi ve yazar” olarak niteledi. Büyükelçi Türkmen yazısında şu hususları da vurguladı: “ Güçlü kişiliği, insani vasıfları, dostluklarına sadakatı ile kendi kuşağındaki arkadaşlarının, daha genç hariciyecilerin ve çeşitli görevlerde işbirliği yaptığı her meslekten kimselerin hayranlığını, sevgisini ve saygısını kazanmıştı. “

Ebediyete intikalinin 13ncü yıldönümünde Büyükelçi Kamuran Gürün’e  Allah’tan rahmet diliyorum. Mekanı cennet olsun.

 

Arab World in Disarray

Arab World in Disarray

Posted on July 24, 2017 by Ali Tuygan

July 24, 2017
The competition between Tehran and Riyadh for regional supremacy attracts a lot of international attention. Precision forecasts in today’s turbulent and unpredictable Middle East remain risky. However, in retrospect, one cannot but observe that the trend has been Iran’s ascendancy particularly since the coming to power of President Rouhani and his choice of Javad Zarif as foreign minister.
Iraq’s invasion of Kuwait, the First Gulf War, US intervention in Afghanistan and the invasion of Iraq in 2003 paved the way for Iran’s rise as a regional power. This is not to say that Iran was not one before. But it was isolated; its economy was stagnating under sanctions as the people of Iran tried to absorb the punishment. Nonetheless, Iran and the US cooperated in Afghanistan. Arab Spring turmoil, developments in Iraq and Syria in particular, presented Iran with new challenges as well as opportunities. Iranian influence in Iraq appeared to take a downturn with the ouster of the Maliki government in August 2014 but the fight against ISIS made Iran a de facto ally of the anti-ISIS coalition and the pressure on Damascus gradually lessened. Surely, the balance sheet of the Syrian conflict for each regional country is yet to be written but some are already in the red like Turkey, Jordan and Lebanon with millions of refugees as well as security problems.

 On March 26, 2015, Saudi Arabia supported by the United Arab Emirates, Kuwait, Bahrain, and Qatar started air strikes against the Houthis under “Operation Decisive Storm”.
A day after the first air strikes against the Houthis, the Washington Post reported that according to Mustafa Alani of the Dubai-based Gulf Research Center, the strikes were the culmination of years of humiliating Iranian expansion throughout the Middle East that has seen Sunni influence shrink at the expense of Iran and its allies, and Saudi interests seemingly abandoned by the United States. “It started with Lebanon, then Syria, then Iraq and now Yemen. It’s like a domino, and Yemen is the first attempt to stop the domino… Now there is an awakening in the region, a counter-strategy, and Yemen is the testing ground. It is not just about Yemen, it is about changing the balance of power in the region,” he said. Today, the war in Yemen has turned into a major humanitarian disaster and a source of embarrassment for Saudi Arabia.

 On July 14, 2015, less than four months after the Saudi-led military intervention in Yemen, the P5+1 and Iran adopted the Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA). The nuclear deal elevated Iran’s standing further. The Trump administration grudgingly certified to the Congress last week that Iran has continues to meet its obligations under the JCPOA. However, it also announced new sanctions against Iran for its “malign activities across the Middle East”.

On June 5, 2017 Saudi Arabia, Egypt, the United Arab Emirates and Bahrain severed diplomatic relations with Qatar over allegations of support for terrorism, bringing to light another division within Arab ranks. Although the anti-Qatar bloc signaled a “softening” of its demands last week, an ebb and flow pattern of tension and attempts at a palace coup in Doha cannot be discarded.
At present, there is no single Arab country to counter-balance Iran. As a matter of fact, Iran’s rise is also a function of Arab disarray. With Iraq and Syria now only shadows of their former selves the Arab heartland is gone. Egypt under military rule hardly offers any inspiration. It faces serious economic problems. Saudi Arabia despite difficulties still enjoys considerable economic power and the custodianship of Islam’s holiest shrines gives Riyadh a special status but these do not add up to strong regional leadership. Like other Gulf countries it has internal undercurrents which cause the ruling dynasty concern. Thus, while others have been wary about Iran’s ascendancy and calling upon the US to do something, Tehran has pursued its own agenda without seeking others’ support.
The Arab League was founded on March 22, 1945 but the Arab world always remained divided. After seventy years, at the end of March 2015, Egyptian President Abdel-Fattah el-Sisi who hosted an Arab summit in Sharm el-Sheikh, announced that the leaders had agreed in principle to form a pan-Arab force and that a high-level committee would be formed to work out the details. Egyptian officials reportedly said at the time that the force was to include up to 40,000 elite troops backed up by fighter jets and warships although it wasn’t clear how many of the League’s 22 members were prepared to contribute to the proposed force. It still isn’t. Had such a force existed it could have taken on ISIS at a much earlier date and save Mosul from becoming a ghost city. And unless the Iraqi leadership can reunite the country through national reconciliation, the “total victory” claimed by Prime Minister al-Abadi in Mosul may prove to be a pyrrhic one.

 If Arab countries are uncomfortable with Iran’s growing power they either have to collectively offer a counter-weight or seek accommodation through genuine dialogue which no doubt is the better option. In both cases, they would need to put the Arab spring turmoil behind through national dialogue, political and social reform and revive Arab identity not in a spirit of confrontation but of cooperation and progress. This is essential if Iraq and Syria are to have a future. Because then, Iran would also have to take a more constructive attitude towards its regional responsibilities.

 President Obama, in his long interview with Jeffrey Goldberg published in the April 2016 issue of the Atlantic, while admitting that Iran engages in all kinds of destructive behavior, said that his view had never been that the US should throw its traditional allies—the Saudis—“overboard in favor of Iran.” But he went on to say that the Saudis need to “share” the Middle East with their Iranian foes. “The competition between the Saudis and the Iranians—which has helped to feed proxy wars and chaos in Syria and Iraq and Yemen—requires us to say to our friends as well as to the Iranians that they need to find an effective way to share the neighborhood and institute some sort of cold peace,” he said. Perhaps, this was also a message to Prime Minister Netanyahu who bitterly opposed the Iran nuclear deal, challenged President Obama before the US Congress and since then has been striving for a broad anti-Iran regional coalition that would also help Israel normalize relations with the Gulf states.

 Reuters reported yesterday that the Arab League Secretary-General Ahmed Aboul Gheit warned Israel that it was “playing with fire” over the “red line” of Jerusalem and that the foreign ministers will hold an emergency meeting on Wednesday over Israeli-Palestinian violence. Isn’t one entitled to ask, “Very well Mr. Secretary General, but where were you during the last six years when entire the Middle East was on fire?”

On July 12, Oman’s Foreign Minister Yusuf bin Alawi was in Tehran for talks with the Iranian leadership continuing with his country’s ceaseless diplomatic efforts to promote regional stability through dialogue. Last Friday he was in Washington. For these efforts, Oman should be applauded by all and those in the region should follow the example.
In the wake of Saudi-led airstrikes against Yemen, Turkey was among the countries to blame Iran for its efforts to dominate the Middle East. But, all of a sudden Ankara has found itself on the same side of the Qatar conflict with Tehran. Turkey’s individual response to Iran’s rise could simply have been remaining on the democratic path. Because, that would have greatly strengthened the hand of those favoring reform in Iran.

 Ten days ago, it was the first anniversary the failure of the coup attempt of the last year, a black page in Turkish history. Some tried to find similarities between the defeat of the coupists and the defeat of the Allies, the victors of the First World War in Gallipoli. A newspaper carried the headline “rebirth of a nation” probably “inspired” by the title of the Lord Kinross’ book “Ataturk: The Rebirth of a Nation”. It is clear that ideological obsessions of the ruling Justice and Development Party will forever prevent it from admitting that what put Turkey ahead of other regional countries for decades was our War of Independence under Ataturk’s leadership, the far-reaching reforms undertaken by him and his “peace at home, peace in the world” policy. Now, we are part of the Middle East, polarized, backsliding and fighting everybody.

ABD'nde Büyükelçi olmak

On becoming an ‘ambassador extraordinary and plenipotentiary’

By

Christopher Connell

-

Jul 20, 2017

Benjamin Franklin (White House Historical Association)

At the apex of U.S. embassies around the world are diplomats who hold the august title of “ambassador extraordinary and plenipotentiary of the United States of America.”
Whether one has made a career in the Foreign Service, or in the world of business, in academe or elsewhere, being asked by the president to represent America as ambassador to another nation is the job and honor of a lifetime.
It is not a position the president can bestow by himself.

The U.S. Constitution gives the Senate the power to advise and consent on nominations to top government offices. That means a Senate majority must confirm the president’s choice.

A rigorous check

Before nominating a candidate, the White House rigorously checks his or her qualifications, finances, career and personal life.
And that’s just the beginning.
The Senate Foreign Relations Committee scrutinizes nominees privately and then during a public hearing. If all goes well, the committee approves the nomination and sends it to the full Senate for a vote.
But any senator can hold up an individual’s nomination. This may happen for a variety of diplomatic or policy reasons unrelated to personal qualifications.  It underscores the level of scrutiny that future ambassadors face. The delay can be frustrating, but it’s part of the constitutional “checks and balances” between the branches of American government that prevent either the president or the Congress from becoming too powerful.
Once fully vetted by the Senate, confirmation typically follows swiftly. Often the Senate approves a batch of nominations before the end of each term.
Most ambassadors rise through the ranks of the Foreign Service, having served in several countries over the course of a long career. They may have already been an ambassador elsewhere but each nomination requires a new Senate confirmation. Presidents also nominate ambassadors of their choosing from other walks of life, including some who have ties to the chief executive.
Traditionally, 70 percent of ambassadorships are held by career diplomats and 30 percent by political appointees.
Many distinguished Americans have served as an ambassador. While no U.S. president has held the title, which only came into use in 1893, six future presidents did serve before 1893 as “minister,” as the senior U.S. diplomat in another nation then was called. The Hollywood child star Shirley Temple went on to a long Foreign Service career culminating with ambassadorships to Ghana and Czechoslovakia. The economist John Kenneth Galbraith served as President John Kennedy’s ambassador to India.
Each ambassador hopes to match the record of Benjamin Franklin, who, as minister to France from 1776–1785, is sometimes called the nation’s first diplomat. When Thomas Jefferson, principal author of the Declaration of Independence and a future president of the U.S., arrived in Paris in 1785 to take Franklin’s place, the French foreign minister asked: “It is you who replace Dr. [Benjamin] Franklin?” Jefferson replied, “No one can replace him, Sir; I am only his successor.”
A previous version of this article was published on May 26, 2016.

Le Président Erdogan signe la fin du "modele turc" (Le Monde Diplomatique)

            

   

Rechercher :

←

Article précédent : « Et cette fois encore, le piège du vote (...) », pages 1, 16 et 17

→

Article suivant : « “Nous ne sommes pas un protectorat (...) », pages 1, 10 et 11

>

> Avril 2017, pages 1, 8 et 9

Ankara tente de reprendre la main au Proche-Orient

Le président Erdoğan signe la fin du « modèle turc »

Entre deux polémiques avec les dirigeants européens, le président turc Recep Tayyip Erdoğan, qui cherche à renforcer son pouvoir sur le plan intérieur, se rapproche de l’Arabie saoudite et de la Russie. Ce recentrage témoigne de la situation délicate de la Turquie dans son environnement régional. Le temps où elle apparaissait comme l’un des grands bénéficiaires des « printemps arabes » semble révolu.

par Jean Marcou   

Le président Erdoğan signe la fin du « modèle turc »

↑  

 

Onay Akbas. — « Nouvel Ordre mondial », 2013

Photo : Özer Ozsari - www.onayakbas.com

Depuis 2014, la Turquie présidée par M. Recep Tayyip Erdoğan tente de réajuster sa politique étrangère à l’aune de l’évolution du conflit syrien, mais aussi de sa situation intérieure. À l’époque des « printemps arabes », en 2011, l’expérience inédite du Parti de la justice et du développement (AKP), une formation islamoconservatrice au pouvoir depuis 2002, faisait figure d’exemple démocratique pour la région. La diplomatie de bon voisinage mise en œuvre par le ministre des affaires étrangères Ahmet Davutoğlu et le dynamisme d’une économie émergente contribuaient à donner une image positive de ce pays au Proche-Orient. Las ! Le positionnement ambigu d’Ankara à l’égard des mouvements djihadistes dans la crise syrienne, sa proximité avec les gouvernements islamistes nés des transitions politiques en cours — mais contestés — en Égypte et en Tunisie et, pour finir, la répression violente, au printemps 2013, des manifestations populaires nées de l’opposition à la destruction du parc de Gezi à Istanbul ont terni son étoile. À partir de 2015, la Turquie s’est retrouvée confrontée à l’intervention directe de la Russie dans le conflit syrien, alors même que les forces du Parti de l’union démocratique (PYD), une formation kurde syrienne affiliée au Parti des travailleurs du Kurdistan (PKK), prenaient, avec le soutien des Occidentaux, la place avantageuse d’adversaires par excellence de l’Organisation de l’État islamique (OEI). La multiplication des attentats — djihadistes et kurdes — sur son territoire apparaît comme le prix de ses engagements téméraires à sa frontière méridionale et de la négation des aspirations de sa population kurde.
Tous ces facteurs poussent Ankara à revoir son positionnement diplomatique et géostratégique. Et ce dans un contexte de transformation intérieure qui voit M. Erdoğan tenter d’affirmer ses prérogatives et son pouvoir présidentiels (lire « La quête obsessionnelle d’un pouvoir fort »). Qualifiée par le premier ministre, M. Binali Yıldırım, de « politique du “plus d’amis que d’ennemis” (1)  », la nouvelle diplomatie turque se veut pragmatique. Elle demeure pourtant sujette à des incertitudes, au moment où l’arrivée au pouvoir de M. Donald Trump aux États-Unis risque d’ébranler un peu plus les équilibres fragiles de la région.

1. Rapprochement avec les Saoudiens

Ce changement de pied diplomatique implique un rapprochement avec l’Arabie saoudite et une prise de distance avec l’Iran. L’un de ses premiers signes nets est apparu en janvier 2015, quand M. Erdoğan a interrompu une tournée africaine pour assister aux funérailles du roi Abdallah à Riyad, non sans avoir proclamé un jour de deuil national. Cette inflexion, mal accueillie dans son pays, notamment par l’opposition laïque et par le Parti démocratique des peuples (HDP) (2), ne s’est pas démentie par la suite. Au printemps 2015, le président turc a apporté un soutien appuyé à l’intervention militaire saoudienne au Yémen, en accusant l’Iran de vouloir « dominer » le Proche-Orient (3). Et en janvier 2016, au retour d’un déplacement dans le royaume wahhabite, il a refusé de condamner l’exécution de l’ayatollah et dissident chiite Nimr Baqr Al-Nimr par les autorités saoudiennes, exécution qui a provoqué la rupture des relations diplomatiques entre Riyad et Téhéran.
Cette convergence turco-saoudienne surprend dans la mesure où le gouvernement turc n’adhérait pas, jusqu’alors, à la logique de confrontation entre chiites et sunnites. En mars 2011, il critiquait la répression du soulèvement à Bahreïn (mené par des chiites, mais pas uniquement) par les troupes du Conseil de coopération du Golfe (CCG). Peu après, lors d’un déplacement en Irak, M. Erdoğan faisait sensation en priant à Najaf dans le mausolée d’Ali — gendre du Prophète et figure vénérée du chiisme — et en mettant en garde le monde musulman contre les divisions sectaires.
Ce repositionnement par rapport à une rivalité saoudo-iranienne ascendante n’est pas guidé que par des préoccupations confessionnelles. Il vise aussi à favoriser le retour d’Ankara dans la crise syrienne. Car c’est surtout du soutien à apporter à une partie des forces rebelles syriennes que discutent les dirigeants turcs et saoudiens lorsqu’ils se rencontrent. Cela au moment même où les premiers tentent de convaincre les Américains de soutenir davantage l’Armée syrienne libre (ASL), qui combat le régime de M. Bachar Al-Assad depuis juillet 2011 et qui tente de se distinguer des forces djihadistes takfiristes (4).
Pour être pleinement crédible dans ce recentrage, le gouvernement turc doit en outre se débarrasser de l’image peu flatteuse d’allié de l’OEI qu’il traîne depuis le siège de la ville syrienne de Kobané par les djihadistes, en septembre 2014. Durant cette bataille, tandis que les troupes kurdes des Unités de protection du peuple (YPG, la branche armée du PYD) et du PKK défendaient la cité avec l’appui de l’aviation occidentale, l’armée turque ne laissa passer qu’un petit convoi de peshmergas venus en renfort d’Irak. Néanmoins, après l’attentat (attribué à l’OEI) dans la ville frontalière de Suruç, le 20 juillet 2015, la Turquie autorisait l’usage de la base d’Incirlik par la coalition internationale dans sa guerre contre les troupes du « califat ». Ce repositionnement marquait le point de départ d’un processus qui devait permettre à l’armée turque de s’affirmer comme l’ennemie la plus déterminée de l’organisation.

2. Hantise des succès kurdes

Au départ, ce recentrage a peiné à convaincre, car les forces turques frappaient bien plus souvent les troupes du PKK dans le nord de l’Irak, ou du PYD en Syrie (à partir de l’automne), que celles de l’OEI. Toutefois, la Turquie est devenue à la fin de 2015, et surtout en 2016, l’une des premières cibles de l’organisation. Cela l’a conduite à réagir sur le plan intérieur, avec le démantèlement massif des cellules djihadistes par la police, mais aussi à l’extérieur. Plusieurs mois de tirs sporadiques de roquettes Katioucha par l’artillerie de l’OEI sur la province frontalière turque de Kilis ont donné à Ankara, au début de mai 2016, le prétexte d’une première incursion de ses blindés en territoire syrien.
L’affaire a pris une tout autre dimension lorsque, le 24 août 2016, l’armée turque, pour appuyer les rebelles arabes syriens qu’elle entraînait depuis l’année précédente, a franchi à nouveau la frontière à l’occasion de l’opération « Bouclier de l’Euphrate » et pris la ville de Jarablous, sur la rive ouest du fleuve. Cette fois, la guerre était déclarée à l’OEI. Mais la posture antidjihadiste d’Ankara peinait encore à convaincre, car l’objectif de cette incursion était aussi d’empêcher une jonction entre les forces kurdes présentes respectivement dans la ville de Manbij (à l’est) et dans l’enclave d’Afrin (à l’ouest).
Alliée depuis 2007 au gouvernement régional du Kurdistan (GRK) irakien, la Turquie avait accueilli avec inquiétude l’apparition d’une zone kurde similaire dans le nord de la Syrie (le Rojava), dans la mesure où celle-ci est sous la coupe du PYD, proche du PKK. Pourtant, l’idée d’établir avec le Rojava des relations comparables à celles existant avec le GRK fut à l’ordre du jour en 2013, au moment où, sur le plan intérieur, le gouvernement négociait un accord de paix avec le PKK. Par deux fois durant l’été 2013, M. Saleh Muslim, le dirigeant du PYD, s’est rendu de manière officieuse en Turquie, et il a même évoqué l’ouverture d’une représentation de son organisation à Ankara. La stratégie de l’AKP visait alors à inclure les Kurdes de l’intérieur dans le système politique national et à mener une politique de bon voisinage avec ceux de l’extérieur, en Irak et même en Syrie. L’évolution de la situation politique intérieure a remis en question ce projet et poussé le pouvoir à modifier son approche de la question kurde.
Au printemps 2013, le processus de paix avec le PKK avait été relégué au second plan de l’actualité politique par le mouvement protestataire de Gezi. Il s’était ensuite enlisé, victime, notamment, d’un calendrier électoral chargé en 2014 (élections locales et présidentielle) et en 2015 (législatives). En Irak et en Syrie, l’offensive de l’OEI a rebattu les cartes et révélé l’ambiguïté du positionnement turc. Dans le contexte de la préparation des législatives, une nouvelle occasion de rapprochement avec le PYD a été manquée en février 2015. La sécurisation par les troupes kurdes syriennes de l’évacuation par l’armée turque, alors cernée par l’OEI, de son enclave de Suleiman Chah aurait pu permettre de renouer le dialogue. Mais, dans le même temps, M. Erdoğan bloquait la tentative de relance du processus de paix avec le PKK amorcée par son premier ministre, M. Davutoğlu. Le succès électoral du HDP en juin 2015, qui lui avait assuré une confortable représentation parlementaire et avait empêché l’AKP de retrouver sa majorité absolue, a achevé de convaincre le président turc d’adopter une stratégie d’endiguement de la poussée kurde. Bien que le HDP soit parvenu à maintenir sa présence au Parlement lors des élections anticipées de novembre 2015, il a fait l’objet d’une marginalisation et d’une répression systématiques.
Dans le contexte des purges qui ont suivi le coup d’État manqué du 15 juillet 2016, un très grand nombre des élus de ce parti progressiste, notamment ses coprésidents, M. Selahattin Demirtaş et Mme Figen Yüksekdağ, se sont retrouvés derrière les verrous et risquent la prison à vie pour « complicité avec une organisation terroriste ».

3. Convergences avec la Russie

En septembre 2015, l’appui massif de l’aviation russe aux forces du régime syrien et de l’Iran, à la manœuvre sur son flanc sud, a affolé Ankara au moment où ses alliés occidentaux, pour certains d’entre eux durement frappés (comme la France), évoquaient un rapprochement avec Moscou pour lutter contre le terrorisme djihadiste (5). Le 24 novembre 2015, la destruction d’un avion Su-24 russe par des F-16 turcs et le soutien qu’Ankara a finalement reçu de Washington sont venus rompre cet isolement croissant. L’escarmouche a inauguré six mois de brouille avec la Russie. Sans doute la gravité des conséquences économiques de ce différend explique-t-elle le souci de normaliser rapidement les relations.
Mais l’apaisement entre les deux voisins a aussi été favorisé par la détérioration des relations avec l’administration de M. Barack Obama. Les Turcs reprochaient aux Américains d’avoir rayé le PYD de la liste des organisations terroristes et d’avoir fait des Kurdes des « partenaires responsables ». Dès la fin de juin 2016, M. Vladimir Poutine s’est engouffré dans la brèche en acceptant les « regrets » de la Turquie. Quinze jours plus tard, lors de la tentative de coup d’État, il a été le premier à apporter son soutien à son homologue turc.
Par contraste, l’allié américain, qui avait réagi avec retard et qui refusait d’extrader M. Fethullah Gülen, désigné par M. Erdoğan comme le cerveau présumé du putsch, apparaissait de plus en plus suspect. « Nous remercions les autorités russes, et particulièrement le président Poutine. La Russie nous a apporté un soutien inconditionnel, contrairement à d’autres pays », déclarait M. Mevlüt Çavuşoğlu, le ministre des affaires étrangères (6).
En août 2016, M. Erdoğan se rendait à Moscou pour sceller la réconciliation. Le rapprochement a culminé en janvier 2017, lorsque les Russes et les Turcs, après être parvenus à imposer un cessez-le-feu à Alep, ont organisé avec l’Iran une conférence à Astana, au Kazakhstan. Le règlement de la crise syrienne, placé ainsi sous l’égide d’un consortium eurasiatique, a paru échapper pour un temps aux Occidentaux.
Cette relation russo-turque restaurée est pourtant loin d’être fiable. Le processus d’Astana n’a permis de surmonter ni la rivalité turco-iranienne ni le différend russo-turc à propos de la crise syrienne. Il est rapidement apparu que, si Moscou s’attachait d’emblée à trouver une solution au conflit, Ankara entendait s’en tenir, dans un premier temps, à faire respecter la cessation des hostilités entre les protagonistes. Par ailleurs, bien que la Russie ait donné son aval à l’opération « Bouclier de l’Euphrate », toute sa stratégie consistait désormais à bloquer la poursuite de l’intervention turque vers le sud et la ville de Rakka, « capitale » proclamée de l’OEI, en écartant par là le risque d’un affrontement turco-kurde (7).
Entre-temps, le gouvernement turc n’a cessé d’affirmer sa sympathie pour le changement survenu outre-Atlantique. Les premiers contacts avec M. Trump n’ont pourtant pas débouché sur des résultats tangibles en ce qui concerne l’extradition de M. Gülen ou la rupture des relations américaines avec le PYD. En vue d’une offensive contre Rakka, Ankara a essayé de persuader Washington de lâcher les Kurdes syriens pour leur préférer les rebelles qu’il soutient. Or il semble bien que l’épisode de la prise laborieuse la ville d’Al-Bab (8) par ces derniers n’ait pas convaincu l’administration américaine de l’efficacité de cette option, de surcroît compromise au sud par la jonction entre les troupes de Damas et celles du PYD, favorisée par Moscou.
Quoi qu’il en soit, les États-Unis restent attachés au rôle que les Forces démocratiques syriennes (une alliance du PYD avec d’autres forces rebelles syriennes « laïques ») pourraient jouer lors de l’offensive finale contre l’OEI (9). Dans cette perspective, il est probable que, comme leurs prédécesseurs, les nouveaux dirigeants américains s’emploieront à concilier les ambitions parfois antagonistes de leurs alliés (Kurdes, Turcs et ASL), tout en évitant leur confrontation avec les forces du régime syrien soutenues par la Russie.
Pour sa part, au moment où l’Organisation du traité de l’Atlantique nord (OTAN) semble appelée à survivre au changement politique à Washington et où le processus d’Astana a montré ses limites, la Turquie pourra difficilement continuer à valoriser sa relation avec son voisin russe pour faire pression sur son allié américain, comme elle a pu le faire à la fin du mandat de M. Obama. Une convergence russo-américaine en Syrie risquerait même de conforter l’autonomie des Kurdes du PYD. Loin d’être un atout, cette relation conjointe avec Moscou et Washington pourrait devenir un fardeau pour Ankara (10). Cela en attendant de savoir si la brouille récente entre la Turquie et certains de ses partenaires européens, dont l’Allemagne, aura des répercussions sur le long terme.

Jean Marcou

Professeur à Sciences Po Grenoble, responsable du master Méditerranée - Moyen-Orient, chercheur associé à l’Institut français d’études anatoliennes (IFEA) d’Istanbul.  

 

(1) Cf. Sami Kohen, « “Daha çok dost, daha az düᶊman ” nasil olacak ? » (« Comment comprendre “Plus d’amis, moins d’ennemis ” ? »), Milliyet, Istanbul, 27 mai 2016.

(2) Lire Selahattin Demirtaᶊ, « L’homme qui se prend pour un sultan », Le Monde diplomatique, juillet 2016.

(3) Lire Mohammad-Reza Djalili et Thierry Kellner, « Ankara et Téhéran, alliés ou concurrents ? », Le Monde diplomatique, janvier 2017.

(4) Lire Bachir El-Khoury, « Qui sont les rebelles syriens ? », Le Monde diplomatique, décembre 2016.

(5) Lire Jacques Lévesque, « Quitte ou double de la Russie à Alep », Le Monde diplomatique, novembre 2016.

(6) Interview accordée à la chaîne de télévision Haberturk, 25 juillet 2016.

(7) Cf. Murat Yetkin, « Kurdish autonomy in Syria via Russian hands ? », Hürriyet Daily News, Istanbul, 4 mars 2017.

(8) Cf. Cengiz Çandar, « What’s really happening in Syria’s Al-Bab ? », Al-Monitor, Washington, DC, 21 février 2017.

(9) Amberin Zaman, « Turkey, Kurds project confidence as Pentagon plans next Syria moves », Al-Monitor, 23 février 2017.

(10) Cf. Cengiz Çandar, « Erdoğan caught between Trump, Putin in Syria war », Al-Monitor, 13 février 2017.

BE Taner Baytok'un Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan "Lozan Antlaşması 90 yaşında yazısı

 

BE Taner Baytok'un Cumhuriyet gazetesinde yayınlanan "Lozan Antlaşması 90 yaşında yazısı

 

22 Temmuz 2013 Pazartesi

24 Temmuz’da Lozan Barış Antlaşması’nın 90’ıncı yılı yaşanacaktır. Lozan Antlaşması Birinci Dünya Harbi’ni sona erdiren antlaşmalar arasında geçerliliğini bugünlere kadar koruyabilen tek belgedir. Çünkü diğerleri harbi kazananın kaybedenene zorla kabul ettirdiği metinler olmasına rağmen Lozan Antlaşması, tarafların eşit koşullarda yaptıkları kıyasıya müzakereler sonucunda ortaya çıkarılmış, herkesi memnun ve tatmin eden, dengeli ve adil bir belge mahiyetindedir.
Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’nı yenik bitirmiştir. Acımasız ve insafsız Sevr hükümleri ve onların kabul ettirilmesi için Anadolu’ya salıverilen Yunanlıların giriştikleri katliam, Türkleri tamamen yok etmek ve yerine Anadolu’da Rum ve Ermeni devletleri kurmak plan ve projelerinin son aşaması olarak düşünülmüştür.
Türk bağımsızlık savaşı sonunda imzalanan Lozan Barış Antlaşması, bu gidişe “dur” diyen belgedir. Bunun başarılması kolay olmamıştır.
İlk zorluk karşıdaki düşmanın dünya savaşı kazanmış devletlerden oluşmasından kaynaklanmıştır. Siyasi, ekonomik, silahsal her türlü üstünlüğe sahip olan morali yüksek bu devletler bir de Rumları, Ermenileri, Arapları ve hatta Kürtleri taşeron olarak kullanmaktan çekinmemişlerdir.
Asıl güçlük vatanı düşmanlardan kurtarmak için mücadele eden milliyetçi hareketin, İstanbul’daki padişah hükümetinden destek yerine köstek görmesi olmuştur. Milliyetçi hareketin liderleri padişah fermanları ve hoca fetvaları ile vatan haini ilan edilmiş, haklarında “görüldüğü yerde vurula” emirleri çıkarılmıştır. Birinci İnönü Savaşı’nda Yunan kuvvetlerinden önce “Hilafet ordusu” ile mücadele etmek zorunda kalınmıştır. İngiliz Büyükelçisi De Robeck’i ziyaret eden Sadrazam Damat Ferit, milliyetçi hareketin üstesinden gelebilmek için ‘ya Türklerin İngilizlere ya da İngilizlerin Türklere yardım etmesini’ önermiştir. Her iki şık da reddedilince bu kez ‘O zaman Yunanlıları Anadolu’ya çıkarın’ önerisini getirmiştir. İngiliz Büyükelçisi, Osmanlı sadrazamını “Ülkenizi felakete götürecek bu gibi düşüncelerden kendinizi kurtarın” demek suretiyle kibarca azarlar(*). Sonunda Türkiye’yi parçalamak için birleşenler kendi aralarında parçalandılar. “Ne mutlu Türküm diyene” mottosu etrafında birleşmiş yeni bir Türk devleti doğdu. Bu başarının belirgin nedenleri vardır:
1- Mustafa Kemal’in Türkiye barışı konusundaki görüşlerini kapsayan Misakı Milli belgesi, bağımsızlık savaşı başlamadan çok önce hazırlanmıştır. Savaşın kazanılmasından sonra da değişiklik yapmadan bu esaslar Lozan’da da Türk heyetinin müzakere pozisyonu olmuştur. Heyetimiz, harp kazanmanın avantajını, daha fazlasını istemekte değil, eşit koşullarda görüşme sağlamakta ve makul tekliflerini daha kolay kabul ettirmekte kullanmıştır.
2- Birinci Dünya Harbi’nin yorgun kıldığı Müttefikler, arkasından bir de 4 sene sürecek Türkiye ile barış sürecine katlanamamışlar, yeni riskleri ise hiç göze alamamışlardır. Bu sürecin uzaması aralarında görüş ayrılıklarının doğmasına neden olmuş, Atatürk de bundan en iyi şekilde yararlanmasını bilmiştir.
3- Mustafa Kemal, Osmanlı kötü örneğini dikkate alarak yani devletin kuruluşunda din ve devlet işlerinin ayrılmasına öncelik vermiştir. Bunun için hilafeti kaldırmayı, tekke, zaviye, tarikat yollarını tıkamayı planlarken Hıristiyan dininin Türkiye’de dış baskının aracı olarak kullanılmasını engellemeye de önem vermiş, Hıristiyanlara ayrıcalık sağlayan kapitülasyonların kaldırılması için Lozan’da ısrar etmiştir.
4- Milli Mücadele için Anadolu’ya geçenlerin çoğunluğunun asker kökenli olduğu dikkate alınırsa bağımsızlık savaşındaki başarı anlaşılabilir. Ama Ankara hükümeti, Lozan görüşmelerini de aynı askeri kökenli temsilcilerle yürütmüştür(**). Dili ve yeri farklı, teknik ve mesleki bilgi ve protokolü gerektiren bu diplomatik görüşmelerdeki başarıda İsmet İnönü’nün üstün kişisel yeteneklerinin, bitmez tükenmez enerji ve sabrının elbette büyük katkısı olmuştur. Konferansın ağır koşullarına ek olarak, zaman zaman kendi hükümeti ve heyet arkadaşları tarafından yalnız bırakılan İsmet Paşa’nın gerektiğinde en büyük destekçisi ve sığınağı Mustafa Kemal olmuştur. Lozan Barış Antlaşması Türkiye açısından olabildiğince başarılı olmuştur.
1- Misakı Milli hudutları birkaç istisnası ile kabul ettirilmiştir.
2- İmparatorluğun asırlardır çektiği içten ve dıştan kaynaklanan sorunlardan kurtulunmuştur. Türklerin ve Anadolu’nun Selçuklulardan beri itibarı ilk defa iade edilmiştir.
3- Türkler, Müttefiklere ve onların taşeronlarına iyi bir ders vermişler, ayrıca itidalli ve hoşgörülü davranışları ile ileride onlarla yapılacak işbirliğine zemin hazırlamışlardır.
4- Ankara hükümeti, bağımsızlık mücadelesinde Rusya’daki Bolşevik yönetiminden maddi manevi destek sağlamasına rağmen Boğazlar üzerindeki emellerine alet olmamıştır. Daha da önemlisi, Anadolu Halk Devrimi, komünizme dönüşmemiştir.
Atatürk, Lozan Antlaşması’ndan sonra TBMM’de yaptığı konuşmalarda hep “Lozan’dan arta kalan sorunlar” konusuna değinmiştir(***). Bu sorunlardan kastı “Boğazların statüsü”, Hatay ve Musul meseleleridir ve Atatürk bunların hepsinin çözümünü görmüştür. 20 Temmuz 1936’da Montreaux’de imzalanan Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki mutlak egemenliği tanınmış oldu. Hatay 1938’de ilhak edildi. Musul konusunda, 1926’da Ankara’da Türkiye, İngiltere ve Irak arasında bir anlaşma yapıldı. Bu sayede sağlanan mali destek Cumhuriyetin ilk yıllarında bütçeye ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulundu.
1996-1998 seneleri arasında Türkiye’nin İsviçre nezdindeki büyükelçisi görevinde bulundum. 20 Temmuz 1996’da Boğazlar Sözleşmesi’nin 60’ıncı yılını, imzalandığı Montreaux Palace’ın salonlarında seçkin konukların katıldığı bir anma tören ve balosunda kutladık. Daha sonra 24 Temmuz 1998’de Lozan Barış Antlaşması’nın 75’inci yılını, antlaşmanın imzalandığı Palais du Rumine’de bir anma töreni ve arkasından Beaux Rivage Oteli’nde bir balo ile kutladık. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı ve İsviçre Parlamento Başkanı, seçkin davetliler arasında bulundu. İsviçre hükümetinin çıkardığı akıl almaz güçlüklere ve sözde sosyal demokrat Dışişleri Bakanımızın sahiplenmemesine rağmen Türkiye için kutsal iki belgenin imzalandıkları mahallerdeki bu başarılı kutlamalarını ilk kez akıl ve organize eden bir kişi olmanın gururunu taşımaktayım.
Lozan Barış Antlaşması’nın 100. yılının, 75. yıl kutlamaları için düşünüp gerçekleştiremediğim şekilde Birleşmiş Milletler’ce bir örnek barış olayı olarak benimsenip kutlanmasını temenni ederim. Bunun için hükümetimizin konuyu benimseyip şimdiden teşebbüse geçmesi gerekir.
(*) İngiliz Büyükelçisi De Robeck, daha sonra Yunanlıların Anadolu’ya çıkarılmasına hükümetine İstanbul’dan gönderdiği telgraflarda ağır ifadelerle karşı çıkar. Bakınız: İngiliz Belgeleri ile Sevr’den Lozan’a. Taner Baytok. Doğan Kitap
(**) Lozan müzakarelerinde Osmanlı’nın Avrupa’daki büyükelçilikleri kullanılmamıştır.
(**) Atatürk’ün 1 Mart 1923 TBMM açış konuşması, Atatürk’ün 13 Ağustos 1923 TBMM II. Dönem I. Yasama Konuşması gibi.