Evrensel : 26 Mart 2023 16:56 -Evrensel /Dış Haberler 5 soruda İsrail’deki Netanyahu karşıtı gösteriler

 26 Mart 2023 16:56 -Evrensel /Dış Haberler

5 soruda İsrail’deki Netanyahu karşıtı gösteriler

İsrail’de Başbakan Benyamin Netanyahu’nun yargının yetkilerini kısıtlayan tartışmalı düzenlemesine karşı gerçekleştirilen protestolara dair son gelişmeleri 5 soruda derledik.

İsrail'de eylemler

Fotoğraf: Gitai Palti/AA

İsrail’de Başbakan Benyamin Netanyahu’nun yargının yetkilerini kısıtlayan tartışmalı düzenlemesine karşı gerçekleştirilen eylemler giderek kalabalıklaşıyor. Tepkinin 12’nci haftasındaki protestolara yüz binlerce kişi katıldı. Ancak “İsrail demokrasisi”ni kurtarma şiarıyla yapılan protestoların, diğer yanda devam eden Filistin işgali, Filistinlilere yönelik İsrail kolluk kuvvetleri ve yerleşimcilerin çoğu zaman ölümcül ve giderek artan saldırılarına karşı mücadeleyi içermemesi de dikkat çekiyor.

Protestolara dair son gelişmeleri 5 soruda derledik.

1- CUMARTESİ NELER OLDU?

Başbakan Netanyahu öncülüğündeki, faşist üyeleri de olan aşırı sağcı koalisyon hükümetinin yargı düzenlemesi bu hafta mecliste görüşülecek. Düzenlemeye karşı her hafta cumartesi akşamı ülke genelinde gösteri düzenleniyor.

Bu cumartesi de başta Tel Aviv olmak üzere Hayfa, Batı Kudüs, Birüssebi ve Netanya gibi kentlerdeki gösterilere yüz binler katıldı. Tel Aviv’deki Kaplan Caddesi’nde bulunan hükümet binası önünde toplanan yaklaşık 200 bin kişi taslağın iptalini talep etti. Göstericiler, Netanyahu’yu kastedederek İngilizce “Suç Bakanı” (Crime Minister) yazılı pankartlar taşıdılar.

Öte yandan eski Başbakan ve Şimdiki Muhalefet Lideri Yair Lapid, Twitter hesabından gösterilere verdiği desteği yineledi. Ülkede maliye ve savunma bakanlıkları görevlerinde bulunan, şimdi muhalefetteki İsrail Evimiz Partisi Lideri Avigdor Lieberman da gösterilere Hayfa kentinde katıldı.

Tel Aviv’deki göstericiler, kentin merkezi Ayalon Otoyolu’nu kapatırken, İsrail polisi protestocuları dağıtmak için tazyikli su kullandı. İsrail polisinden yapılan yazılı açıklamada, otoyolu kapatan 23 kişinin gözaltına alındığı belirtildi. Batı Kudüs’teki gösterilerde de polis barikatını aşarak yolları kapatmaya çalışan 3 gösterici gözaltına alındı.

Ayrıca, Haaretz gazetesinin haberine göre, Or Akiva kentinde iki karşıt protestocu grup arasında çatışma çıktı. Arbedeye müdahale eden polis, burada 10 kişiyi gözaltına aldı.

İsrail'de eylemler

Fotoğraf: Gitai Palti/AA

2- YARGI TASLAĞINDA NE VAR?

İsrail Adalet Bakanı Yariv Levin, 5 Ocak’ta yüksek mahkemenin yetkilerini sınırlandıran, yargının, hakimlerin seçimi üzerindeki etkisini azaltan “yargı reformu” planladıklarını açıklamıştı.

Ülkedeki en yüksek yargı mercisi olarak görev yapan İsrail yüksek mahkemesi, meclisin çıkardığı kanunları, anayasa taslağı olarak kabul edilen “temel yasalara” aykırılık gerekçesiyle bozma yetkisine sahip. Açıklanan yeni taslakta meclisin çıkardığı kanunları bozma yetkisi yüksek mahkemenin elinden alınıyor. Bu hafta mecliste görüşülmesi beklenen yasa tasarısı, hükümetin, yüksek mahkeme üyelerinin belirlenmesinde öncelikli söz sahibi olmasını ve böylelikle yüksek mahkeme başkanını belirleyebilmesini öngörüyor.

3- PROTESTOLARA YÖNELİK ELEŞTİRİLER NELER?

Netanyahu hükümetinin yargı düzenlemesine karşı kitlesel protestolar, 12 haftadır yüz binlerce kişinin katılımıyla devam ediyor. Kimi anketlere göre bugüne kadar protestolara nüfusun yüzde 19’u katıldı. Protestolara ilişkin temel eleştiri ise çoğunluğun İsrail’in “demokratik bir ülke” olduğunun ve bu demokrasinin yeni yargı paketiyle tehlikeye gireceğini iddia etmesi. Protestocular içinde İsrail hükümeti, kolluk kuvvetleri ve ordusunun Filistin işgali ile Filistinlilere yönelik ırkçı saldırı ve katliamlarına karşı tepki sınırlı kalıyor. İsrail’deki protestolarla dayanışmak için yurt dışında yapılan kimi eylemlerde Filistin bayrakları daha çok dikkat çekerken, örneğin geçtiğimiz haftalarda Almanya’daki eyleme Filistin bayrağı ile gelen bir gencin engellenmesi ise sosyal medyaya yansıdı.

Haaretz gazetesinde Avshalom Halutz imzasıyla yayımlanan “Ayrıcalıklıların protestosu” başlıklı yazıda da, protestolara katılanlar için “Çoğu işgale karşı hiç mücadele etmedi. Ordu Gazze Şeridi’nde 500’den fazla çocuğu öldürdüğünde, hiçbiri acılarını haykırmak için Tel Aviv’in Habima Meydanı’na gelmedi” denilerek şu ifadeler kullanıldı: “Bu protestolar her şeyden önce alıştığımız illüzyonu, kör konsensüsün hassas ama kullanışlı statükosunu korumayı amaçlıyor. Ancak öfkeli ve yıkıcı olduğunda bile konsensüs kör kalmaya devam ediyor.”

İsrail'de eylemler

Fotoğraf: Saeed Qaq/AA

4- HÜKÜMET İÇİNDE ÇATLAK MI?

Bu arada İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, tartışmalı yargı düzenlemesinin durdurulması için hükümete çağrıda bulundu. Netanyahu’nun liderlik ettiği Likud Partisinin önde gelen isimlerinden olan Gallant, Netanyahu’nun öncülük ettiği koalisyon hükümetinin meclisten geçirmekte direttiği yargı düzenlemesine ilişkin görüntülü açıklama yaptı. Gallant, “Ülke içindeki ayrılık, İsrail ordusuna ve savunma teşkilatına derinlemesine nüfuz etti. Bu, İsrail’in güvenliğine yönelik açık ve büyük bir tehdittir. Buna izin vermeyeceğim. (Askeri) sahadan sesler duyuyorum ve endişeleniyorum. İsrail toplumunda yaşanan olaylar ordunun ve savunma teşkilatının dışında cereyan etmiyor. Öfke, hayal kırıklığı ve korku duyguları daha önce hiç görmediğimiz boyutlara ulaştı. Bu tabloyu Başbakan Netanyahu’ya sundum. (Yargı düzenlemesi) süreci şu anda durdurulmalı ve oturup konuşmalıyız.”

Bu arada Savunma Bakanı Gallant’ın çağrısına, Likud içinden de destek geldi. Likud Milletvekilleri Yuli Edelstein ve David Bitan, Gallant’a katılarak, yasa tasarısının durdurulması ve diyalog çağrısında bulundu.

Gallant’ın açıklamasına tepki gösteren ırkçı Ulusal Güvenlik Bakanı ve koalisyon ortağı Itamar Ben-Gvir, Netanyahu’ya Gallant’ı görevden alma çağrısında bulundu. Ben-Gvir, Gallant’ın “İsrail ordusunu pazarlık aracı olarak kullanan anarşistlerin şantaj ve tehditlerine teslim olduğunu” ileri sürdü. Ben-Gvir, Filistin’in Huwara kasabasının yok edilmesi çağrısı ve ardından “Filistinliler diye bir halk yoktur” açıklamasıyla tepkilerin odağında olan bir isim.

5- ORDUDA NASIL TARTIŞILIYOR?

Yargı düzenlemesi başta çok sayıda ordu pilotu olmak üzere askerler arasında da tepkilere yol açmış ve genç İsrailliler arasında da zorunlu askerliği reddetme eğiliminin arttığına dair analizler yapılmıştı.

İsrail ordusunda savaş pilotları, denizaltı subayları, siber güvenlik uzmanları, özel kuvvetler gibi birimlere bağlı binlerce yedek asker yeni düzenlemeye tepki gösterenler arasında. Ayrıca İsrail’de iç ve dış istihbarat teşkilatları, diğer güvenlik kurumlarının çalışanları da yaptıkları açıklamalarla hükümetin yargı düzenlemelerine karşı itirazlarını duyurmuştu. (DIŞ HABERLER)

Evrensel

Dış Haberler

26 Mart 2023