Uyuşturucu ile mücadele
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak, satın almak, kabul etmek, bulundurmak, kullanılmasına yer ve imkan sağlamak konuları son zamanlarda ülke gündeminde. Şaşırtıcı, akla hayale sığmayacak gelişmeler yaşanıyor. Konuya ilişkin mevzuat çerçevesinde gözaltına almalar, tutuklamalar gerçekleşiyor.
Kamudaki görevim sırasında kimi zaman uyuşturucu kullanımı, ekimi, kaçakçılığının önlenmesine, ülkemizin ne denli önem verdiğine tanık oldum. Küresel bir sorun haline gelmiş olan uyuşturucu kaçakçılığı ile mücadele amacıyla Birleşmiş Milletler bünyesi içinde hazırlanan sözleşmelere Türkiye o yıllarda taraf olmuştu. Kimi sözleşmelerin hazırlanmasına ve sonuçlanmasına değerli katkılarda bulunmuştu.
Türkiye, bugün olduğu gibi o yıllarda da, Birleşmiş Milletler’in ilgi alanına giren her konuda “merkez”, “hedef” veya “transit” ülke konumundaydı. Bu itibarla uyuşturucu kaçakçılığı ile mücadele ve bu amaçla uluslararası iş birliği Türkiye’nin her daim önem verdiği konular arasında yer alıyordu.
Bu çerçevede Mülkiye’den sınıf arkadaşım, Dışişleri Bakanlığından meslektaşım emekli Büyükelçi Sumru Akıncı Noyan, 12 yıl Birleşmiş Milletler’de üst düzey yönetici olarak bu konuda takdire değer çalışmalarda bulunmuştu. Büyükelçimizin kaleme aldığı “Aklımda Kalanlar” başlıklı kitabında zor koşullarda gerçekleştirdiği çalışmalar hakkında değerli bilgiler yer alır. 29 Ocak 2024 tarihli bir yazımda bu kitaptan söz etmiştim .
Son dönemde yaşanan gelişmeleri de dikkate alarak uyuşturucu ile mücadele konusunda yeni bir yazı kaleme almayı düşünerek dostum psikolog Dr. Nil Gönce‘ye görüşünü sordum. “Çok derin bir konu. Amaç ne? Gençler mi? Gençlerin nasıl tuzağa yakalandıkları mı? Devletin görevi mi? Çok yönlü bir konu. Yaygınlaşıyor kullanımı. Bazıları sokaklarda. Sonuçları farklı. Kullanılan maddeler ve etkileri farklı. Uyuşturucu deniliyor ama çeşit çeşit” dedi.
“Amacım devletimizin uyuşturucu ile mücadele konusundaki politikasını ele almak. Siz isterseniz diğer yönlerini ele alan bir yazı kaleme alın. Uzmanlık alanınız sizin” dedim.
Devletimizin bu konudaki politikası hakkında bilgi derlemek amacıyla internette dolaşırken çok dikkat çekici bir rapora denk geldim. “2024 Türkiye Uyuşturucu Raporu” başlıklı. (*) İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Narkotik Suçlarla Mücadele Başkanlığı tarafından hazırlanmış. “Türkiye Uyuşturucu Raporu Eğilimler ve Gelişmeler” başlığını taşıyor. Altı bölümden oluşan, çok kapsamlı, içeriği çok zengin bir rapor.
“Uyuşturucu ile Mücadele Politikası, Koordinasyon ve Yasal Çerçeve”, “Uyuşturucu Mücadelesinin Arz Boyutu” ,”Eğitim/Önleme”, “Tedavi, Rehabilitasyon ve Sosyal Uyum”, “Madde Bağlantılı Ölümler”, “Ceza, İnfaz ve Denetimli Serbestlik” başlıkları altında raporda ayrıntılı bilgi verilmekte. Her bölümün içinde çeşitli alt başlıklar var. 126 sayfalık raporda özenle hazırlanan grafikler, tablolar ve resimler de yer almakta.
Raporun başında, “Ulusal Uyuşturucu Politika ve Stratejisi” hakkında bilgi verilmiş. 9 Temmuz 2018 tarihinde ülkemizde Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçildiği, bu gelişme ile birlikte ülkemizdeki kurumların yapılarında da bir takım değişiklikler söz konusu olduğu anımsatılarak, bu çerçevede, bağımlılıkla mücadele çalışmalarının kesintisiz sürdürülmesi amacıyla yeni bir mevzuat düzenlemesi yapıldığı belirtilmekte.
Bu bağlamda,
– 2019/2 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile Bağımlılıkla Mücadele Yüksek Kurulu’nun (BMYK) Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlığında toplanmasına karar verildiği,
-Bağımlılıkla Mücadele Yüksek Kurulu’nun; Adalet, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler, Çevre ve Şehircilik, Gençlik ve Spor, Hazine ve Maliye, İçişleri, Milli Eğitim, Sağlık, Tarım ve Orman, Ticaret, Ulaştırma ve Altyapı Bakanları ile Cumhurbaşkanlığı Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu Başkan Vekili’nin katılımıyla yeniden oluşturulduğu,
-Cumhurbaşkanı Yardımcısının katılamadığı hallerde BMYK’ye Sağlık Bakanının başkanlık etmesi, ayrıca Sağlık Bakan Yardımcısının başkanlığında Bağımlılıkla Mücadele Kurulu ve illerde de Vali başkanlığında il koordinasyon kurullarının oluşturulabileceğinin; Yüksek Kurul tarafından ihtiyaç duyulması halinde çalışma gruplarının kurulabileceğinin hükme bağlandığı,
-03 Temmuz 2019 tarihinde yapılan Bağımlılıkla Mücadele Yüksek Kurulu toplantısında Bağımlılıkla Mücadele Kurullarının çalışma usul ve esasları onaylanarak yürürlüğe girdiği.
Böylece;
- Bağımlılıkla Mücadele Yüksek Kurulu (BMYK)
- Bağımlılıkla Mücadele Kurulu (BMK)
- Bağımlılıkla Mücadele Teknik Kurulu (BMTK)
- Bağımlılıkla Mücadele İl/İlçe Koordinasyon Kurulları
için çalışma usul ve esasları belirlendiği, yeni düzenlemelerin 09 Ağustos 2019 tarihinde 81 il ve ilgili kurumlara gönderildiği,
– 2023 yılında uyuşturucu ile mücadele kapsamında 3 kez Bağımlılıkla Mücadele Teknik Kurulu toplantısının düzenlendiği ,yürütülen faaliyetlerin takibinin sağlanması amacıyla tüm paydaşlar tarafından elektronik ortamda veri kaydı ve raporlama yapılabilmesi için hazırlanan Uyuşturucu ile Mücadele Ulusal Strateji Belgesi ve Eylem Planı İzleme Platformuna 2023 yılına ait veri girişlerinin tamamlandığı,
ifade olunarak şöyle denilmekte:
“Uyuşturucu ile mücadele alanında çalışan tüm kurum ve kuruluşların faaliyetlerini planlayan 2024–2028 Uyuşturucu ile Mücadele Ulusal Strateji Belgesi ve Eylem Planı hazırlık çalışmalarına Sağlık Bakanlığı koordinasyonunda başlanmıştır. Bu belge ile önümüzdeki 5 yılın yol haritasının belirlenmesi, çalışmaların eşgüdüm içinde yürütülmesi ve etkilerinin tanımlanan göstergeler aracılığıyla sistematik olarak izlenmesi hedeflenmektedir.”
Raporun sonunda yer alan genel değerlendirmede ise şu hususlar vurgulanmakta:
Bugün, dünyada tarihin hiçbir döneminde olmadığı kadar çok ve çeşitli uyuşturucu türü bulunmakta, insanlık oldukça karmaşık bir uyuşturucu sorunu ile mücadele etmektedir. Günümüzde uyuşturucudan etkilenmeyen hiçbir coğrafya bulunmamaktadır.
Dünya genelinde uyuşturucu kaçakçılığı ülke sınırlarını aşan, hem bölgesel hem de uluslararası düzeyde bir suç türü haline gelmiştir. Organize suç örgütlerinin ve terör örgütlerinin uyuşturucu kaçakçılığındaki yüksek kâr payı, uyuşturucu madde kullanımındaki artış ve teknolojik gelişmelerle birlikte internet suçlarındaki yükseliş, uyuşturucu üretimi ve kaçakçılığını artırmıştır.
Uyuşturucu suçları tüm dünyada hem sağlık hem de güvenlik sorunu oluşturmaktadır. Bu nedenle ulusal ve uluslararası paydaşlarca uyum içerisinde yürütülmesi gereken çok boyutlu bir mücadele alanıdır. Ülkemiz bu çok boyutlu mücadelede uluslararası iş birliğini sağlamakla yükümlü kuruluşların çalışmalarına her aşamada katkı sağlamaktadır.
Ülkemiz; Asya’da üretilen ve Avrupa’ya transfer edilen başta eroin olmak üzere afyon türevleri kaçakçılığında, son yıllarda imalatı artan metamfetaminde, Avrupa’da üretilen ve Asya’ya sevk edilen sentetik uyuşturucularda ve bu maddelerin üretiminde kullanılan kimyasalların kaçakçılığında hem transit hem de hedef ülke konumundadır.
Afganistan’daki yasa dışı afyon üretimi 2023’te bir önceki yıla göre %95 azalarak 10.800 hektara düşmüş ve bu durum küresel eroin piyasasını etkilemiştir. “Balkan Rotası” eroin kaçakçılığında önemli bir güzergâh olmaya devam etse de “Güney Rotası”nın kullanımındaki artış dikkat çekmektedir.
Esrar, 2022 yılında yaklaşık 228 milyon kişi tarafından kullanılan bir madde olarak dünya genelinde en yaygın uyuşturucu olmaya devam etmektedir. Türkiye’de 2023’te esrar yakalamaları bir önceki yıla göre %23 artarak 77,9 tona ulaşmıştır. Skunk maddesinde ise %148,5 artışla 21,4 ton yakalama yapılmıştır.
Küresel ölçekte 2022 yılında koka bitkisi ekim alanları rekor kırmış ve toplam 2.757 ton kokain yakalanmıştır. Türkiye’de 2023 yılında kokain yakalamaları %8,8 artarak 2,5 tona ulaşmıştır. Avrupa’da ise 2022’de rekor düzeyde 323 ton kokain yakalanmıştır.
Avrupa’da MDMA (Methylenedioxy Methamphmpetamine) üretiminin yoğunlaştığı; Captagon üretiminin ise Orta Doğu’da yoğunlaştığı, ancak Avrupa’ya yönelik kaçakçılığın arttığı belirtilmektedir. Türkiye’de 2023’te Captagon yakalamaları bir önceki yıla göre %42,5 azalarak 13,7 milyon tablet olarak gerçekleşmiştir.
Metamfetamin, özellikle Afganistan kaynaklı olmak üzere küresel bir tehdit oluşturmaktadır. Türkiye’de 2023 yılında metamfetamin yakalamaları %35,5 artarak 21,9 ton ile tüm yılların en yüksek seviyesine ulaşmıştır.
Son dönemlerde ülkemizde sentetik ecza olarak bilinen ilaçların amaç dışı kullanımında artış yaşanmaktadır. Kolluk kuvvetlerinin yasa dışı maddelere yönelik sokak baskısını artırması nedeniyle maddeye erişim zorlaşmış; bu durum kullanıcıların sentetik eczaya yönelmesine yol açmıştır.
Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle uyuşturucu kaçakçılığında önemli bir geçiş ülkesi olmaya devam etmekte ve bu nedenle uluslararası iş birliği büyük önem taşımaktadır. Ülkemiz 2023 yılında uyuşturucu ile ilgili 251.851 olaya müdahale etmiş, 313.416 şüpheli yakalamıştır.
Dünya genelinde uyuşturucu madde kaçakçılığından elde edilen gelirin yüksek oluşu, suç ekonomisinin büyüklüğünü ortaya koymaktadır. Bu durum, uyuşturucuyla mücadelenin sadece madde yakalamaları ile sınırlı olmadığını; suç gelirleriyle mücadele ve terörizmin finansmanının engellenmesinin de kritik önemde olduğunu göstermektedir. Ülkemiz, bu alanda tüm ilgili kurum ve kuruluşlarla iş birliği içinde önemli çalışmalar yürütmektedir.
Teknolojinin gelişimine bağlı olarak internet siteleri, sosyal medya platformları ve Dark net/Deep web kullanımı her geçen gün artmaktadır. 2023 yılında küresel anlamda perakende uyuşturucu satışlarının %68’ini Dark net satışları oluşturmuştur. Dark net pazarının tahmini değeri 1,6 milyar dolar olup bu miktarın %6,6’sı kripto para birimlerinden oluşmaktadır. Bu durum internet üzerinden yapılan uyuşturucu kaçakçılığının ne kadar büyük boyutlara ulaştığını göstermektedir. Ülkemiz de internet ortamındaki uyuşturucu suçlarına yönelik mücadelesini artırmış ve operasyonlar sıklaştırılmıştır.
Dünya, Avrupa ve ülkemizde uyuşturucu madde yakalamalarının artması; suç organizasyonlarının yeni ticaret ve sevkiyat yöntemleri geliştirmesi; üretimde alternatif metot ve ara kimyasallar kullanması; farklı ülkelerdeki suç örgütleriyle iş birliği yapması, uyuşturucu sorununun küresel bir sorun olduğuna ve mücadelenin her geçen gün zorlaştığına işaret etmektedir.
Ülkemiz tarafından bugüne kadar gerçekleştirilen kararlı ve başarılı mücadele; arz ile mücadele, eğitim/önleme, tedavi/rehabilitasyon ve uluslararası ilişkiler alanlarında tüm kurumlarımızla birlikte kararlılıkla devam edecektir.
……
İçişleri Bakanlığı, Narkotik Suçlarla Mücadele Başkanlığı’nın 2024 yılı “Türkiye Uyuşturucu Raporu” çok kapsamlı, yararlı, aydınlatıcı bir belge. Bu konuda çalışmada, araştırmada bulunacaklar için önemli bir başvuru belgesi. Keza devletimizin uyuşturucu ile mücadele politikasını merak edenler için de yol gösterici bir belge. Raporun hazırlanmasında emeği geçenleri kutlamak gerekir. Ayrıca Bağımlılıkla Mücadele Kurulları başta, uyuşturucu ile mücadele alanında çalışan tüm kurumlara da başarılar dilemek gerekir. Başta BMYK, bu kurulların çalışmaları hakkında kamuoyunu düzenli bilgilendirmek de gerekir
Uyuşturucu ile mücadele sadece bir güvenlik meselesi değil. Aynı zamanda toplumun sağlığını ve geleceğini yakından ilgilendiren bir konudur. Bu nedenle sorunun tüm boyutlarıyla ele alınması gerekir. Eğitim, önleme, tedavi, rehabilitasyon ve sosyal uyum gibi farklı alanlarda yürütülen çalışmaların yanı sıra, ulusal ve uluslararası düzeyde iş birliğinin güçlendirilmesi de büyük önem taşımakta.
Yukarıda işaret edildiği gibi, Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle uyuşturucu kaçakçılığı rotasında yer almakta. Bu nedenle uyuşturucu ile mücadele sadece ulusal değil, uluslararası iş birliği ve koordinasyon gerektiren bir alan.
Türkiye, uyuşturucu kaçakçılığından nemalanan terör ve organize suç örgütlerinin eylemlerinin hedefinde. Bu itibarla, terörle, organize suç örgütleriyle mücadelede de, uluslararası iş birliği, istihbarat paylaşımı her zaman çok önemli. Başarıya ulaşmak için, başta komşularımız olmak üzere diğer kaynak ve sözleşmelere taraf ülkelerle birlikte mücadele etmek gerekir.
(*) https://share.google/Krgma9zmJLwF2kbm6
Fotoğraf: Freepik
No comments:
Post a Comment